بلوچ بیگواہ مخلوق نا ویل نا ترندی ءِ پاکستانی کوالخواک و حوالکار چینل آک بھاز وخت بھاز کم کریسہ اودے ڈھکنگ نا کوشست کیرہ۔ پاکستانی چاگرد ئٹ منہ بندغ دا ویل نا پارہ غا دیخہ حساس رویہ و چمشانک اس تخرہ، ولے دا بیگواہ مخلوق آ پاکستانی سلاء بند فوج نا مون آ ہتوکا تھیوریک چَس تننگ آن ہورک افس۔ بلوچستان ئٹ پن کروک گدروک انسپکٹر جنرل (آئی جی) فرنٹیئر کور (ایف سی) میجر جنرل نادر زیب 2012 ئٹ پارلیمانی کمیٹی برائے راجی رکھ و بیگواہ تے بلوچستان نا بابت اسہ شابیت حوال تس اسیٹی پارے کہ “بلوچستان ئٹ اسہ بندغ اس ہم بیگواہ اف، دا تیوہ غاک اوغانستان ہنانو (مزاحمتکار تا بشخ مننگ کن)۔
و ایلو پارہ غان جنرل نادر زیب آن مالو بلوچستان نا آئی جی فرنٹیئر کور میجر جنرل عبیداللہ نیازی جہانی جریدہ گارڈین ءِ اسہ انٹرویو اس تریسہ پارے کہ “بلوچستان ئٹ کس بیگواہ اف، دا بیرہ اندنو بندغ ءُ، ہرافتے شدت پسند ایف سی نا وردی بینسہ اغواء کیرہ۔” دا حوال تس آتیان دا ایسری ہیت کشنگ مریک کہ بیگواہ بندغ آک ایف سی نا پُچ آتے بینسہ تینے تینٹ اغواء کننگو۔
دا “چمباز آ تھیوری” و سلاء بند لشکر آتا بلوچ سیاسی باسک آتے دزگیر کننگ آن نہ مننگ آن چَپ، خلقت نا نمائندہ غاک وار وار دا گڑا ءِ میڈیا غا منانو کہ بلوچ بیگواہ مخلوق سلاء بند لشکر نا دزگیری ٹی ءُ۔
2009 ئٹ پاکستان پیپلز پارٹی نا حکومت نا وختا بلوچستان نا بابت اسہ مفاہمتی ٹیکی “آغاز حقوق بلوچستان” نا پڑو کننگا، دا پیکج نا ردئٹ، او وخت ئنا پاکستانی وزیر اعظم یوسف رضا گیلانی میڈیا تون حوال کریسہ پارے کہ تیوہ غا بیگواہ بلوچ آک بروکا عئید اسکان یلہ مریسہ تینا اُرا تیا سر مریرہ۔ اگہ اسہ ملک ئسے نا وزیراعظم دا پڑو ءِ کیک گڑا پاش وڑئٹ دا’ دا گڑا نا پک مننگ ءِ کہ اودے سما ءِ کہ دا بیگواہ بلوچ آک ہرانگ ءُ۔ اندن 8 دسمبر 2005 ئٹ ہمو وخت نا پاکستانی وزیر داخلہ آفتاب شیر پاو اسہ بیان اسیٹی دا ہیت ءِ مناسس کہ بلوچستان آن کم و وَد 4000 بیگواہ مروک بندغاک ادارہ تا دزگیری ئٹی ءُ۔ دا بیگواہ بندغ آک 2002 آن 2005 نا نیامٹ بلوچستان نا جتا علاقہ تیان ارفنگاسر۔
ہچو بیگواہ بلوچ ئسے یلہ کننگتو ولے دا بیانک دا گڑا ءِ پک کریر کہ ہچو بیگواہ بلوچ سیاسی باسک اس نئے مَش تیٹ ءِ و نئے اوغانستان ئٹ بلکن او حکومتی ادارہ تا دزگیری ئٹی ءُ۔
سنہ 2012 ئٹ پاکستان سپریم کورٹ ئٹ بیگواہ مروک مسہ بلوچ ورنا تا اسہ کیس ئسے نا وختا او وخت بلوچستان نا ڈی آئی جی پولیس حامد شکیل عدالت نا مون آ اسہ سی سی ٹی وی جنسار اس مونا ایس، ہراٹی ایف سی کارندہ غاتے ہمو مسہ بیگواہ کروک بلوچ آتے اغواء کریسہ خننگ مریک۔ داڑان بیدس ہمو بلوچ آک یلہ کننگ متور ولے منہ سال آن گڈ اندا حامد شکیل ءِ 2017 ئٹ اسہ خود کش جلہو اسیٹی کسیفنگا۔ دا وخت حامد شکیل بلوچستان پولیس اٹ اے آئی جی نا دروشم اٹ خدمت آتے ایسری تننگ ئس۔
بندغی حق آتا جہانی گل، ایشین ہیومن رائٹس کمیشن 14000 بیگواہ بلوچ آتا اسہ لڑ اس مونا ایسنے۔ و وائس فار بلوچ مسنگ پرسنز نا شرہ ءِ کہ اوفتیتون 40 ہزار آن زیات بیگواہ بلوچ آتا پن تا لڑ ارے ہرا سال آتیان بلوچستان آن بیگواہ مننگو۔ دا پک مروک حساب آتیان خنتے تر کننگ مفک و ایمنسٹی انٹرنیشنل آن ہلیس ہیومن رائٹس واچ اسکان تیوہ غا جہانی ادارہ غاک دا زوراکی نا بیگواہی تیٹ پاکستانی ڈھکوک ادارہ غاتا دو ئنا مننگ نا پارہ غا اشارہ کریسہ بسونو۔
بلوچ مزاحمت کار آتا جلہو تا ترندی تیٹ 2018 آن اسہ ودکی نا چول اس خننگ اٹ بریسہ ءِ۔ گچین وڑ ئٹ بلوچستان ئٹ بیست سال آن برجاء مزاحمتی تحریک ئٹ “فدائی جلہو” نا مثیال مالو رسینگپک۔ واہم سلاء بند لشکر، و پاکستانی مفادات آتیا جلہو تیٹ ترندی تون اوار، بلوچ سیاسی باسک و خوانندہ آتیا کریک ڈاون نا ترندی ئٹ ہم زیات ودکی مسونے، ہراڑان بیگواہ مخلوق نا کچ ئٹ ہم ودکی بننگے۔
تدوکا وخت اٹ خننگا کہ بیگواہ مخلوق نا بابت اسہ پوسکنو “تھیوری” اس مون ہتنگا و بلوچ فدائی جلہو کروک آتے بیگواہ بند پاننگا۔ دا وار ہم کراچی اسٹاک ایسکچینج جلہو کروک آتے بیگواہ بندغ پاریسہ پچار کننگا، ہرا تیوہ رد آ معلومداری تیا تالان ءُ۔
بی ایل اے نا تدوکا چار بھلا فدائی جلہوک: دالبندین ئٹ چینی انجینئر آتیا جلہو، کراچی ئٹ چینی قونصلیٹ آ جلہو، گوادر ئٹ پی سی ہوٹل آ جلہو و کے ایس ایکس آ زوت مروک جلہو ئٹ تیوئی 11 جلہو کروک نا چاہنداری مسونے، و دافتیان اسٹ نا پن ہم بے گواہ بلوچ آتا لڑ اٹ ساڑی اَلو و نئے دا جلہو کروک آتیان کس ئنا خاہوت ءِ وختس بیگواہ مخلوق کن لگوک برانزی کیمپ اٹ خننگانے۔
گوادر اٹ پی سی ہوٹل آ جلہو کروک آتیان اسٹ، حمل فتح بلوچ نا پن پاکستانی میڈیا غا بیگواہ بندغ نا دروشم اٹ نشان تننگا ولے بی این پی نا صدر اختر مینگل و وی بی ایم پی نا وائس چیئرمین ماما قدیر شاہدی تیتون دا ہیت نا کاٹم خلاسی ءِ کریر کہ حمل بلوچ آتیٹ اسہ لس ءُ پِن ئسے۔ بیگواہ مخلوق نا لڑ ئٹ ہرا پِن نوشتہ کروک ءِ او کوہلو آن تعلقدار حمل مری ءِ و جلہو کروک پِن کیچ آن تعلقدار حمل فتح ءِ۔
اندن پی ایس ایکس جلہو کروک سلمان حمل ءِ ہم بیگواہ مروک اس پاننگا، ولے اونا ہیڑ انڈیپینڈنٹ اردو ءِ تروک اسہ انٹرویو اسیٹی دا ہیت آ نمن مس کہ اونا ایلم ہشت سال مالو اُرا ءِ یلہ کریسہ بلوچ مزاحمتی تحریک نا بشخ اس مسوسس، و دا ہیت آن اونا خاہوت سما ئس۔ سلمان نا خاہوت ہچبر برانزی کیمپ اسیٹی خننگتو۔
ریاستی ادارہ تا پارہ غان بیگواہ بلوچ آتا بابت ہرا وڑ نا سرگڑدانی اس تالان کننگسہ ءِ، داڑان دا گمان پزور مننگ ءِ کہ بیگواہ بلوچ آتا زند آک سختی تا پلویڑ ئٹی ءُ۔ بائدے میڈیا دا بابت سوگو ءُ کڑد اس ایسری ایتے، پک مفروک آ حوال تا پچار نا جاگہ غا، حوالکار آک بیدس کس ئنا مخ تفی و آجو حیثیت تون ہر حوال ءِ پک کیر۔