افسانہ: باوہ نا اُرا نا کنجی
نوشتہ کار: لیانا ڈسکالووا
براہوئی بدل: سعدیہ بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
ہفت وار کچ کہ، اسہ وار کاٹ کہ، اسہ پنی ءُ روسی وسائت ئسے۔ انتئے کہ اگہ ردی مرے گڑا اونا توننگ مننگ کروک مفک، ایلو لوز آتیٹ اسہ گام ئس ارفنگ آن مالو ہر وڑ ئٹ سوچبو و دا ہیت ءِ یخینی جوڑ کبو کہ نم جوانو عمل ئس کننگ اُرے۔۔۔۔۔ ولے مارکوک؟ انتئے بے صبر آ مارکوک اندن کیرہ؟
اسہ دے پیٹرچو اُرا غان نرنگ نا فیصلہ کرے۔ اودے ارانگ و امر ہنوئی ءِ؟ او سرپند متوکہ۔ او تینا وفادار کچک شارکو ءِ تینتون اوار دننگ خوائتوکہ۔ انتئے کہ شارکو ہرفیکہ: ”پیٹرچو! نی ہرانگ ہننگ اُس؟ نی ہراتم پدا بروس؟ نا جیب ئٹی انت ءُ؟“
دا ہمو ہیت آک ئسر ہرا پیٹرچو سگیتوکہ تا۔ دا پاننگ کہ او ہرانگ ہننگ ءِ؟ او انت کننگ ءِ و ہراتم پدا برو؟ او پِشی ءِ ہم تینتون اوار دننگ خوائتوکہ انتئے کہ پِشی ءِ ہم ہرفوئی ئس: ”نی مون سلانس؟ انت دا خاچنگ نا وخت اف؟ و اسکول؟ ۔۔۔۔۔ ”فلان فلان۔“
اندن کہ پیٹرچو پیشن نا درگہ ءِ ملنگ خوائس۔ پِشی ناگمان جا ئسے آن پاش مس و پارے: ” پیٹرچو! نی ہرانگ ہننگس؟“
”ایلو کاریم تیٹ اوار مفہ۔ اٹاری ٹی ہن و مُشک آتیا نظر تخ“
”ای اوڑے مُشک آتے نہ بلکن استار آتے ہننگ کن کاوہ۔ خیر دا پار نی اسہ چِٹھی ئس الانس؟ “ پِشی ہرفے۔
”امرو چِٹھی؟ “ پیٹرچو گوڑینگسہ ہرفے۔
”رخصتی چٹھی، اراغان نروکا ہر مار ءِ رخصتی چٹھی الوئی ءِ۔“
”او اسہ لکھوک خوانوک ءُ پشی اس ئسک ۔ اسکول، ارانا ماس آ ئسک۔ او ہڑدے بالکونی ٹی لیٹاکہ دے آ غسل کریسہ اسہ خن ئٹ جماعت نا پارہ غا ہُراکہ۔ او لکھنگ ہم چائسکہ۔ ولے لکھنگ اندن ئس کس اڑزانی ئٹ سرپند مسکہ، ولے ای بھاز وار داکان خرابو لکھنگ ئس ہم خنانٹ۔ او ہم پشی نا نہ، بلکن چُنا تا۔
”پیٹرچو! نی تینا لمہ باوہ نا ارا ءِ رخصتی چِٹھی آن بیدس الینگ کپیسہ۔ داکان بیدس دے ئنا رژنائی ٹی نے ہلنگ ہم کیرہ۔ انتئے کہ نیتون چاہنداری نامہ اف، کم و ود تارمئی مننگ اسکان ودار کر۔ دن کر اٹاری ٹی ڈھکے تینے۔“ پشی پارے۔
ایسر ٹی پیٹرچو منّا۔ او دُز و اسہ خن والا داڑیل ئسے نا وڑ دزگیر مننگ خواہتوکہ۔ داکان بیدس اٹاری ٹی بیدس اسہ نیام ئٹ بننگ نا نی دا سوچ کننگ کیسہ کہ ہرا شار یا ڈیھ آ ہنوئی ءِ؟ ہراڑے بیرہ گوازی نا گِڑا و گوازی مرے۔۔۔۔ اٹاری ٹی چھپی و تارمئی ئس۔ او اسہ کنڈ ئسے آ تُوس و شام مننگ نا ودار کننگ بناء کرے۔
اندن کہ او پارہ۔ اسہ بھلو وخت ئس گدرینگا، بلکن نا درست وخت انتئے کہ اٹاری ٹی ہچو گھڑی ئس الو، نا گمان اسٹ ئسے نا توار بس: ”داڑے دیر ءِ؟“
”ای پیٹرچو اٹ۔ ای سفر کن پیشتمنگ اٹ۔“
”مسافر! کنے اراٹی پریشان کپہ۔“ توار پارے۔
”نا اراٹی؟“ مارکو خار ئٹ پارے۔ ”دا کنا اُرا ءِ۔ ای دانا قانودی خواجہ اٹ۔ کنا خاہوت داڑے سد سال آن رہینگک۔ کس ءِ حق اف کہ کنے داکان نرفے۔“
”قانودی خواجہ؟ و نی؟ آہ بد بخت اُرا، ہراڑے دنو مار ئس ودی مسونے ہرا باوہ نا اُرا ءِ الینگ ءِ۔“
”دیر کنتون دا لہجہ ٹی ہیت کننگ ءِ؟“ پیٹرچو تڑی تریسہ انداز ئٹ چیہانٹ خلک۔ ”اٹاری نا مُشک یا پین کس ئس؟ زرس مونا بر! ای نے ہُننگ خواوہ۔“
”ای ہنوکا وخت اٹ۔“ اسٹ ئس ورندی تس۔ ”ای کس ءِ نظر بفرہ۔ اسہ بندغ ئس ہنوکا وخت ئنا تصور کننگ کیک، ولے او کنے ہُننگ کپک۔ ہنوکا وخت ئنا ہچو دروشم ئس مفک۔ نا درست کسر نا مسافر! ہنوکا وخت نا توار سہب اسکان نیتون ہیت کریکہ، ولے نی دانا حقدار افیس۔“
پیٹرچو اولیکو وار ہنوکا وخت ئنا توار ءِ بنگسس؟۔۔۔۔۔۔ آخہ، اولیکو وار آخہ۔ فالن فائٹرز ڈے آ او ڈیوہ ارفوک جلوس ءِ ہننگ کن ہناسس۔ ہراڑے اسہ ترند و مونجا ءُ توار اس ہیرو تا پن تے توار خلیسہ ئس۔۔۔۔ او ہنوکا وخت ئنا توار ئس۔
پدا اسہ گچینو توار ئس پیٹرچو ءِ ہجم تس۔ ” نی دیر اس؟ “ او ہرفے۔
”ای بروکا وخت اٹ۔“
”نی داڑے ہنوکا وخت ئتون اوار انت کیسہ؟“
”او گچینا پیٹرچو! انتئے بروکا وخت ایسر ئٹ ہنوکا وخت جوڑ مننگ کپک؟ نن مُست ئنا سنگت ان۔“
”کنے اوڑان ہرفوئی ءِ۔“ او تینتون تینٹ ہیت کرے۔ ”روشن انگا بروکا وخت ای نیتون مشفرہ کننگ خواوہ۔ نا انت خیال ءِ، کنے اُرا ءِ الوئی ءِ؟“
”اوہ، کنے دننگا سوج آتا ورندی تننگ نا اختیار اف۔ ہرکس تینا بروکا وخت ئنا زمہ وار تینٹ ءِ۔ ہر اسٹ ءِ تینا خوئشی ءِ تینٹ کھٹوئی ءِ۔ دا ریاضی نا ڈول ءِ او نے اسہ مسئلہ ئس ایتک، و نی اودے حل کیسہ۔ اگہ نی ردی کریس گڑا نے خرابو نشان ئس رسینگک۔ بلکن ہنوکا وخت نے سَلاہ ئس تننگ کے؟“
”جواننگا ہنوکا وخت! کنے سَلاہ بکار ءِ۔“ مارکو پارے۔
” ای سلاہ تفرہ۔“ ہنوکا وخت ورندی تس۔ ”ای بیرہ کسہ بنفیوہ۔ بس ہرکس خوائس سبخ دوئی کے۔“
وخت ہنیسہ ءِ۔ اندن کہ دے کہی ہلینگا، تارمئی و مونجائی زیات مس۔ پدا اسٹ ئس ہوغنگ ءِ بناء کرے۔
”دیر اس ہرا تارمئی ٹی ہوغنگ ءِ؟ پیٹرچو پارے۔
”ای، مونجا غا بومب اٹ۔“
”نی انتکن ہوغنگس؟“
”کنے کنا اُرا یات بننگ ءِ۔“
”نا اُرا ءِ انت مس؟ انت او ہشنگیسہ بھس مس؟ اودے دیر خاخر تس؟“
”آخہ آخہ۔۔۔۔ ای بھلو وخت ئسے آن اُرا ءِ الاسٹ۔ ہموتم آن ای ڈکھ ہفیسہ اٹ۔ اسہ برجاء ءُ یات ئسے، اسہ ہنوکو وخت ئنا ئسے دڑد۔ ای سد سال آن تینا اُرانا پٹ و پول ٹی اٹ۔ ہر جا آ کاوہ۔ ہر درز و شگاف ءِ ہوریوہ۔ ولے افسوز او کنے دسکان رسینگتو۔ ولے ای نا امیت افٹ۔“ بومب مونجا مریسہ پارے۔
”بِن! دے ئٹ اُرا نا پٹ و پول کننگ جوان اف؟ ننکان کل اُراک اسہ وڑ نظر بریرہ۔ انداخس کہ گلی و اُرانا نمبر نا چاننگ آن پد ہم سخت مریک۔“
”آہ ۔۔۔۔۔ زیبا! ای دے آن نا وخت کس ئنا مونا ہمپرہ۔ ای شکی اٹ، کنٹی ہمت اف۔۔۔ اُراغان نرنگ شکی مروکو ہیت ئسے۔ نی اسہ اڑزانو زند ئس خواسہ۔ اسہ میگپی ئسے نا ڈول، اسہ دروغ ئسے نا گروشک، ہورک ءُ کینڈی ریپر ئسے نا ڈول ریفنگ۔۔۔۔۔“
نَن پین ہم ترند مریسہ ئس۔۔۔۔ پشی دسکان بتویسس۔ پیٹرچو نا ماس آ رخصتی چٹھی لکھوکو کس الو و او سرپند متوکہ کہ چٹھی امر لکھوئی ءِ۔
ہراتم شار ئنا گھنٹی خلوک اُرا دوانزدہ پارے گڑا پیٹرچو بھلو دم ئس ہلک و بُر بُٹا۔ ”ہننگ نا وخت بسونے۔“
اندا وخت آ بومب ترند آن چیہانٹ خلک و پارے: ”ہراتم نن ئنا دوانزدہ مریک گڑا ای مونجا مریوہ۔ ای اندا وخت اراغان نراسٹ۔ ای اینو اسکان توبہ کیوہ۔ مار! نن ئٹ اسل پیشن مفیس۔“
”عجیب ءُ معاملہ ئسے۔ کنتون اسہ ریزر ئس ارے۔ اگہ اسہ ردی ئس مرے گڑا ای تینا نوٹ بک آن ڈھرفیوہ تا۔ اوڑا اسہ بومب ئس جوڑ کروک ءِ استانی پائک نی اسہ عقلمند ءُ چُک ئسے اس۔ بلکن او نا دا کسہ ءِ بنتنے۔“
”مار! دا عقل کنٹی زوت بتو، ہراتم ای اراغان نراسٹ گڑا ای بھاز گنوک ءُ حرکت کریٹ۔۔۔۔ ای بھاز بے پرواہ ءُ چُک اس ئسٹ۔ قدرت کنے رنگ رنگی ءُ پرہ نا ٹیکی تتویسس۔ ای رنگ آتا پٹ و پول ٹی جہان ئٹ ہناٹ۔ ولے ای جوانو پرہ دوئی کننگ کتوٹ، ہان ای گم مروکا کُتو کن ابدی آڑزو الم دوئی کریٹ۔ بھاز وخت کُبین بھاز کُبین مریرہ۔“
”نی کنے اُرا ءِ وے الینگ نا سَلاہ تننگس یا پین؟“
”ای نے آ جادو کرینٹ۔“ بومب پارے۔
پیٹر چو کنڈ آ توس کڑمبو سوچ اسیٹی ٹبینگا، ناگمان اٹاری نا درگہ مدان مدان آن کھڑکارہ کرے و خوانوک و لکھوک پشی بس۔
”مُشک ہلوئی ءِ نے؟“ پیٹرچو ہرفے۔
ولے پشی ہچو ورندی ئس تتو۔ او چھپی ئٹ کھڑکی ٹی لگوک تینا اسپائی گلاس نا خڑک ہنا و تینا خنتے آسمان آ کریسہ بُر بُٹا۔ ”استار آک۔۔۔۔۔۔ استار آک ہُننگ نا وخت بس۔“
”بھاز گچین!“ پیٹرچو ہم بر بٹا۔ ”ای اسل سوچتویسٹ کہ نی مُشک ہلنگ کن نہ بلکن استار آتے کچ کننگ کن اٹاری آ بریسہ۔“
”انتئے کنے تینا تیز انگا خنتیٹ سائنس نا خذمت ءِ کروئی اف؟ بھاز وخت چنکا چنکا مخلوق ہم فطرت نا کڑمبا راز آتیٹ ہُننگ نا لائخ مریرہ۔“ پشی پارے۔
”ای نے تینا ڈکھ ءِ پارینٹ۔“ بومب پارے۔ ”ای خواست کیوہ کہ نن ئٹ فیصلہ کپہ۔ سہب اسکان ودار کر۔ سہب، نن آن زیات روشن مریک۔“
”ای تیوہ نن داڑے انت کیو؟“ او تینتون تینٹ ہیت کرے۔
”ای نے اسہ کسہ ئس بنفیوہ۔“ ہنوکا وخت ئنا توار پارے۔ ”ای مُست ئنا یات آتیٹ گم مریوہ۔ کنے یات ءِ کہ دا اُرا ٹی اسہ پین مارکو ئس رہینگاکہ۔ ہراتم او شانزدہ سال ئناس مس گڑا اودے ہم اسہ سفر ئس کروئی تما۔ اسہ سہب۔۔۔۔“
بومب ترند آن چیہانٹ ئس خلک۔ ”نی بیرہ سہب ئٹ سفر کن پیشتمنگ کیسہ!“
”ہتم نا اسہ روشن ءُ سہب ئس باوہ تینا مار ءِ رخصت کرے۔ جنگلی گل شمعدانی نا اسہ چنکو ٹول ئس جوانو بخت ئسیکن مارکو نا باسن انگا ٹوپ آ تفنگاسس و اونا کوپہ غا اُرا ٹی کھاس ئٹ جوڑ کروک اسہ تھیلہ ئس ٹنگوک ئس۔۔۔“
”دا مُست ئنا وخت ئنا ہیت ئسے۔“ پیٹرچو اوار تما۔ ”اینو پگہ گل شمعدانی و اسہ تھیلہ اسیتون کسر آ دیر کائک؟ داسا سفری بیگ و سوٹ کیس ارے، ولے کنکن اسہ پین گڑاس اہم ءِ۔ انتئے مارکو مہالو آن ہم تینا کُتو ءِ الاسس؟“
”آخہ، دا بیرہ خواننگ آن نرنگ ءِ۔“ خوانوک و لکھوک پشی اوار تما۔
ہنوکا وخت دا ہیت ءِ برجاء تخا ”مارکو سمندر نا پارہ غا سفر کریسہ اسہ مُر و رش شار ئسیٹی رسینگا و اسہ جوانو و پنی ءُ اسکول ئسیٹ داخل مس۔ او خنا کہ بھاز آ خوانندہ غاک، امیر آتا چناک خراب مسونو۔ او ننکان گیس والا چراغ نا مونا تولیسہ تاش گوازی کیرہ۔“
”آہ، ای سرپند مسٹ کہ نی انت پاننگ خواسہ۔ دا ہمو مارکو تون مریک ہرا تینا اُراتیان نریسہ بھلو صحبت ئسیٹی تمیرہ، او تینا باوہ نا پیسہ غاتے زوال کیرہ و بھاز وار کہرہ ہم۔ نی اندن پاننگ خواسہ کہ ای ہمپر۔“ پیٹرچو پارے۔
”سگ ئٹ بن۔۔۔۔۔ ولے ننا مارکو گیس والا چراغ نا ماس آ تولوک آتیتون سنگتی کتو۔ او ننکان خوانوک آتیتون سنگتی کرے ہرا بندغ آتا ڈکھ آتے گیرام کننگ خواتوکہ۔۔۔۔ زوت ئٹ مارکو المی کتاب آتے ہلنگ کن تینا باسن انگا پچ آتے بہا کرے۔ پدا ڈیھ ئنا آزاتی کن اسہ توفک ئس ہلک۔ نی سرپند مننگس؟ او ترک جوۓ نا وخت ئس۔ مارکو تینا شار آ پدا ہنا، او بیرہ بغاوت نا تغ خنتو بلکن او ایلوفتے تیار کرے۔ ولے اسہ نن ئس احمد آغا نا سروکی ٹی ترک آک نا گمان آن ہمو اُراغا ٹک ٹک کریر ہراڑے اونا سنگت آک مچ ئسر۔ مارکو اندریکا گلی آ نظر ئس شاغا و پد ئنا کسر آن سنگت آتے ہمسایہ تا مونغی نا کسر ئٹ پیشن کشا و خف خف ئٹی ہیت کریر، رمب کبو۔ و پدا تینٹ اراغا بس پد ئنا درگہ ءِ ملا و احمد آغا ءِ وتاخ ٹی ہیسک۔ او اسہ بھلو کوٹی اس ئسک ہرانا چھت آ عکس کشنگاسس۔ او وخت ءِ تیر کننگ کن ہیت ءِ بناء کرے، ولے موڷ کروکا کافی و نئے کہ جواننگا ہیت احمد آغا ءِ زہمی کرے۔ او پستول ءِ کشیسہ مارکو نا سینہ ٹی سم ئس خلک۔“
”آہ بد بختی ئسے۔ انت ننا مارکو کسک؟ بومب پارے۔
احمد آغا نا سم مارکو نا سینہ غا لگا و پدا ہڑسینگسہ ایلو ترک نا دُو آ لگا۔ غٹ ترک آتے خلیس ہلک۔ ”خدا نا حکمت!“ او چیہانٹ خلکر۔ ”اللہ دا بندغ آ سم خلنگ آن منع کیک۔“ ”نی چاسہ۔ او توہم پرست مریرہ۔“
”آ، سم پدا امر ہڑسینگاسس؟“
پیٹر چو ہرفے۔
”انتئے کہ مارکو نا سینہ غا اونا باوہ نا اُرانا کنجی ٹنگوک ئس۔ اینو ہم چناک اندا وڑ کنجی بینرہ، تانکہ او گم مفس۔ اسہ چنکو مارکوس سٹ ئس خلیک گڑا اونا لخ ئنا کنجی ہم سٹ ئس خلیک۔ او اوڑتون ڈھکوئی کا و خن تفوکی گوازی کیک، او چھپی ئٹ چنا نا است آ بریک۔ اودے یات ایتک کہ اونا اُرا ئس ارے۔۔۔ دا سما تمک کہ اونا باوہ نا ارانا کنجی اسہ باغی ئسے بچفے۔ کنجی ہر جا آ اوڑتون اوار ئس۔ او سمندر آن ہیپار مس، مش تیا لگا و آزادی نا جنگ کرے۔“
ای ہم اسہ کنجی اس، زمزیر ئٹ بینوک اٹ، تینا است آن اسل خڑک۔۔۔۔“ پیٹرچو مدان مدان پارے۔
”او کنجی نا است ءِ انت پائک؟“ ہنوکا وخت ہرفے۔
”وخ کہ ای ہم اراغان نرنگ نا وخت تینتون کنجی ئس تخاٹہ، ولے چُک آتیتون کنجی مفک۔ اوفتون بیرہ جبلت مریک۔“ بومب پارے۔
”ہُرے تمانے۔“ لکھوک خوانوک پشی پارے۔
”ہرے تمتنے، دائسکان مہالو ءِ۔“ بومب ترند آ پارے ”سہب مننگ ءِ۔ اہم انگا فیصلہ غاک سہب تون مریرہ۔ نی انت فیصلہ کریس گچینا مار؟“
”ای ہنوکا وخت ئنا کسہ ءِ سرپند مسٹ۔ او پنت تفک بلکن بندغ ءِ تینا کسہ ئٹ سرپدی ایتک۔ ای اراٹی رہینگوٹ، ای ہنوکا وخت ئنا، بروکا وخت ئنا و تینا باوہ نا ارانا کنجی نا بابت سوچ کروٹ۔ نمے کل ءِ سلام!“ پیٹرچو پارے۔
مارکو ہرا وڑ ئٹ ورندی تس کنے گوڑیفے۔
”نی دیر اس؟“ پیٹرچو نا وڑو چناس ہرفو۔
”ای کسہ بنفیوہ۔ کس ئس اوفتے پائے۔ دا پری تا کسہ آتیٹ غٹ راست مریرہ و اگہ نی کنا خیال ءِ چاننگ خواسہ گڑا دا کسہ ٹی کنے لکھوک و خوانوک پشی نا کڑدار غٹ آن زیات دوست بس۔ او اخس سوبری ئٹ پیٹرچو ءِ متکنا ارانا اٹاری آ درے۔ (تانکہ اودے سوچنگ و سرپند مننگ و درست فیصلہ کننگ کن وخت رسینگے)“
دی بلوچستان پوسٹ : دا نوشت اٹ ساڑی ہیت و خیال آک نوشتوک نا جند ئنا ءُ، دی بلوچستان پوسٹ میڈیا نیٹ ورک نا دا ہیت آتے مَننگ الّمی اَف و نئے کن دا ادارہ نا پالیسی تا درشانی ءِ کیک۔