کفایت کرار | 1969 – 2003

الّمی خوانبو

‎کفایت کرار
13 اپریل 1969 – 29 مئی 2003

نوشت: بالاد | دی بلوچستان پوسٹ

‎شاعر، ادیب، زانت کار آک چاگرد ٹی آدینک نا مثل مریرہ۔ او چاگرد ٹی مروکا ہر کڑدار ءِ مونا ہتیرہ۔ اوفتا تیوی زند اندا گڑا ٹی تیر مریک۔ اندا سوب آن جہان ٹی ہر تپہ نا بندغاک اوفتا منوگر مریرہ۔ نظریاتی اختلافات آتن بیدس ام تینا مجلس آتیٹی تینا ہیت آتیٹی اوفتا شاعری، اوفتا پاروکا ہیت آتاتے بنفرہ۔

‎ولے ہرا ہد اسکان ننا چاگرد ءِ، داڑے شاعر، ادیب و زانت کار، فنکار آتے ہمو شرف رسینگپک ہرانا او حقدار ءُ۔ دُنو چندی ادیب، شاعر و زانت کار آتا مثالاک ننا مونا اریر کہ زند ئٹی ننا چاگرد ٹی  اوفتا انت حالیت ئس یا اوفتے انت آن انت پاریرہ۔ دُنکہ عطا شاد، ڈاکٹر رسول بخش رئیسانی، بشیر بلوچ پین چندی تا زند آن نن واخوب اُن کہ اوفتا انت حالیت ئس دا چاگرد ٹی۔ ولے وخت تون اوار اَوار اوفتا کڑد، ذہانت، لائخی و چاہنداری نا ننے درک و کمی مریسہ کیک۔

‎اندا چاگرد ٹی اسے اندنو اسے شاعر و ادیب اس کفایت کرار ئس۔ ہرا کہ 13 اپریل 1969 ٹی نوشکے نا خلق کلی سردار بادینی ٹی ودی مس۔ کفایت کرار تینا بنداوی خواننگ ءِ تینا خلق آن کرے۔ اوکان گڈ ایف ایس سی ڈگری کالج نوشکے آن کرے۔ مون مستی زیات خواننگ کن سندھ ایگری کلچر یونیورسٹی آ داخلہ ہلک۔دا ہمو وخت آک ئسر کہ ضیائی مارشلاء نا سوب آن ظلم، زوراکی و بے دادی بر جاء ئس۔ سیاسی باسک آتون اوار صحافی، ادیب آک بندی کننگارہ، اوفتے لٹ کُٹ کننگاکہ۔ دا وخت ئٹی بلوچ قوم پرستی نا سیاست ٹی  اسٹ انگا پن ‘بی ایس او’ نا ئس کہ ہرا دا غٹ ظلم و زوراکی تا مونا سلوک ئس۔ ہر خوانندہ آ ورنا بی ایس او تون اوار اس یا است خوائی تخاکہ۔ اندن کفایت کرار ام بی ایس او آن متاثر مریسہ ٹی اوار مس۔

‎او تینا خواننگ ءِ ایسر کریسہ مونی سیاست ٹی بشخ ہلنگ کن بلوچستان نیشنل پارٹی ٹی اوار مس۔ہمو وخت آ کہ ضلع چاغے نا پنٹ نوشکے و چاغے اسہ جاہ ئسر کفایت کرار بی این پی ضلع چاغی نا جنرل سیکرٹری ام مس و گچین کاری تیکن ہمو کان بلوچستان نیشنل پارٹی نا قومی اسمبلی کن امیت وار ام مسونے۔

‎اگہ نن کفایت کرار نا حوالہ شاعر و ادیب سینا حیثیت ٹی ہیت کین بیدس شک آن او تینا وخت ئنا امو شاعر ئس ہرا شاعری نا رنگ ءِ مٹ کرے، ہرا شاعری ٹی پوسکنی ایس۔ شاعری نا سرحال ءِ بدل کرے۔

‎کرار  نا مسخت تینا پد تموکا راج اٹ علم، سیاسی شعور ودی کننگ نا ئس۔ او تینا دا جدوجہد ءِ برجاء تخا۔ اونا علم دوستی، ادب دوستی نا شاہدی 1989 ٹی ادبی تنظیم راسکوہ ادبی دیوان  و سپارک سوسائٹی نا بنیات تخنگ ءِ۔

منظور بلوچ براہوئی ادبی مجلس آتیٹ پنی ءِ، اندن او کفایت کرار تون اواری کریسس۔ دی بلوچستان پوسٹ کفایت کرار نا سال دے ئنا رد ئٹ اوڑتون حوال کرے تو اونا پاننگ ئس کہ ہراتیسکا کرار نا تعلقداری ئے، اونا اِرا بشخ ءُ؛ اولیکو اونا جند یا شخصیت، ارٹمیکو اونا شاعری۔

بحیثیت شخصیت او اسے جوانو بندغ اسینا دروشم ءِ ایتک۔ دا کم عمری ٹی اونا سنجیدئی۔ اونا بش تول، نوشکے کونو اسے چھنکو و تہذیبی ہند یا مرکز آتا مُری آن پد ام اونا پام و کردار گچین پاننگ مریک۔ اودے وخت دو بتو کہ او پین فکری پڑا میچور مریسہ ہناکہ انتئے کہ علم و زانت اسے ارتقائی ءُ عمل ئسے داڑکن وخت، ریاضت، و اسے خاص ءُ علمی ماحول اسینا ام گرج مریک۔ کنا خیال ئٹ کرار نا شخصیت ءِ پین پرکھنگ، تراشنگ کن وخت اتو اوار اسے علمی فکری حلقہ نا گرج اس اودے و رسینگتو۔ بھلا علمی چاہنداری کن اسے بھلو علمی حلقہ سینا ام ضرورت مریک۔ ولے دا ویل بیرہ کرار تو الو دا تو کل بلوچ نا المیہ ئے۔ نن تینا جوڑکروکا علم و زانت نا ارا ڈکشنری ءِ کاریم ئٹ ہتینہ او جہان نا شون ہلوکا بولی تیٹی ننے نظر بفک۔۔ داکان بیدس کرار ہرا ہرا ویل یا المیہ غاتیان گدرینگا ننے (خاص کر کنے) معلوم افس۔ ننا حد دائسکا او ماحول ودی متنے کہ نن اسے لاخ ءُ یا تخلیق کار سینا زندے خڑکان ارن، خوانن، سرپند مرین، اونا حلقہ و حلقہ نا بندغ آتا قد و بت آن واخب مرین۔ دھن اردو نا شاعر مجید امجد نا باروٹ ڈاکٹر ناصر عباس انتس کہ نوشتہ کرینے اوڑان ننے مجید امجد نا شخصیت ءِ سرپندی کن آسانی دو بریک۔ بندغ و خاص وڑ اٹ کرار کونا بندغ کہ ساندہ تینا شخصیت نا بجان مریک و اوڑکے تینا شخصیت نا ہر جاگہ بیان دوست مفک۔ دننگا تخلیق کاراتے سرپند مننگ آسان مفک۔ بیرہ امو سنگتاک یا خڑک انا سنگت کہ اوڑتو اوار مریک اونا ہیت وگپ، خاص انگا سیاسی، ادبی و علمی سرحال آتا باروٹ اونا جند انا خالص انگا فکر آن معلومدار مرے داکان بیدس دننگا سنگتاک یا سنگت نا تینا جندنا علمی ءُ رائے اس مرے تو او گڑا دوننگا شخصیت نا امو ڈکوکا اودیم انگا پہلو تیان نہ بیرہ معلوم دار مریک بلکہ اوٹی دا صلاحیت ام مریک کہ او دوننگا شخصیت نا پاشنگا یا ظاہرا پہلو تا جاگہ غا امو پہلو تے پاش کننگ بلکہ روشن کننگ نا صلاحیت ءِ ام تخے۔

منظور بلوچ مستی پائک کہ دا وخت اسکا کنے اونا حلقہ غان اسے بندغ اس ام نظر بتنے ہراسٹ ننا مونا اودیم انگا کرارے پاش کروسس۔ کنا خیال نن شعوری یا لاشعوری وڑٹ کرار تو دا زیادتی ءِ ام کننگ ئٹی ان کہ اونا شخصیت ءِ بیرہ سطحی وڑٹ پیش کینہ اونا شخصیت کن استعمال مروکا لوز آک پین چندی تیکن ام اندن استعمال مننگ کیرہ۔ آخر انت سوب ءِ کہ نن دائسکا داخس وختان پد ام اونا شخصیت ءِ سٹیریو ٹائپ پیش کینہ۔ انت ننے ٹی داخس صلاحیت اف کہ نن امو کرارے بیان کین ہراڑان علمی ادبی دنیا دائسکا واقف اف یا نن کرارے اسے لس ءُ دانشورس جوڑ کین بیان کین تانکہ نن دا پاننگ کین کہ نن تو دونو بھلو بندغ ام مسونے۔کنے ذاتی وڑت بت تراشنگ نا جاگہ غا دا ہیت زیات دوست ءِ کہ اگہ کرار عام ادبی بندغ و عام راج آن جتا اس، اونا دا جتا انگا رنگ انتئے بیان مننگ ئٹی اف تانکہ نن اودیم انگا کرارے پٹنگ و بیان کننگ کپنہ ایلو ہیتاک کل کنا نزدٹ کرارے راج و لس شاعران جتا کننگ نا جاگہ غا امو ٹولی نا بشخس کینہ ہراتا تینا اچ ءُ انفرادیت اس اف، داوڑٹ نن کرارے برز دننگ ئٹی افن بیرہ شاعراتا قافلہ نا باسک اس جوڑ کنگ ئٹی ان یا گڑا دا حقیقت ءِ کہ کرار بیرہ کرار اس اونا شخصیت نا اچ ءُ اودیم ءُ پہلو اس الو ہرانا سوب آن مننگ کریکہ کہ واقعی او بھلو بندغ اس ام اس۔ لفاظی، مہرو عقیدت اٹ درشانی اونا جوان مرگ مننگ نا سوب اس تو مننگ کیک ولے او اوار سوار انگا ٹولی آن ہراڑے جتا سلک دانا درک لگیپک۔

ہراتیسکا اونا شاعری نا تعلقداری ءِ او ام ارتقائی عمل ٹی اس۔ دا پاننگ کہ او شاعری نا ٹرینڈے بدل کرے یا او اسے جدید ءُ شاعر اس ئس دا کل امو وخت اسکا بیرہ گپ ءُ تانکہ اونا شاعری آ سرجمی اٹ تنقید مفک۔ جدید نا لوز ءِ استعمال کروکاتیان اخس اریر کہ او جدیدیت ءِ سرپد مرے یا واقعی خاص وڑاٹ براہوئی ٹی جدیدت ساڑی ءِ؟ ہرا بندغ آک کہ جدیدیت ءِ پوسکن لوز کن استعمال کیرہ اوتا باروٹ ہیت کننگ وخت ئنا زیان ءِ۔ جدیدیت اسے تھیوری سے داسہ تو جدید جدیدیت نا تھیوری آ ہیت مننگٹی ءِ۔ ہرا خواجہ غاک کہ جدیدیت پوسکنی کن استعمال کیرہ اوفک جدید جدیدیت کن انت لوز استعمال کرور۔ دا ہیت راست ءِ کہ کرار براہوئی شاعری ٹی سرحال آتے بدل کرے، لس رومانویت آن تینا شاعری تخا۔  بھاز جاگہ اونا زند نا خرینی و تلخی تون اوار ارا راج ئٹی ارا ٹولی یا بندغاتتو اونا سنگتی مسونے اوتا گواچن ءِ ام بھاز راستوکی اٹ مونا ایسونے۔ کرار تو مہر تخوکا اودے بت اس جوڑ کننگ نا جاگہ غا اونا حقی آ شخصیت ءِ مونا اتیر او اونا شاعری آ سرجم و تنقید اس کیر تو گڑا کرار تو انصاف مرو۔ ایلو وڑٹ ڈلہ انگا لوظ آتا استعمال کرارے فرشتہ اس ثابت کننگ اونا شخصیت ءِ سطحی وڑٹ برز دننگا کوشست آک کنا خیالٹ کرار تو دوستی نہ بلکہ نا انصافی مرو۔ دا لوز آتیتون منظور بلوچ تینا ہیت آتے ایسری تس۔

‎کرار اسے جاگہ اس پائک ”براہوئی و بلوچی کنا ہڑتوما خنک ءُ دافتان کس اسٹ ءِ خراب پارے تو اونا خن تے کشوہ“

‎او تینا اندا قول آ سلیسہ تینا ہڑتوما لمئی بولی، بلوچی و براہوئی ٹی شاعری کریکہ۔اونا براہوئی شاعری نا مجموعہ ”بالاد“ و بلوچی شاعری نا مجموعہ ”زلم ءِ جمبر“ نا پن ٹی ء ُ۔

‎اندن ہرا وختاکہ او ایران کن سیل و سوات کن کائک گڑا او تینا ایران نا سفر نامہ ءِ  نوشتہ کیک۔ہرادے  اونا کذیت آن گڈ راسکوہ ادبی دیوان 2009 ٹی  ”شب کہ جائے من بودم “نا پن اٹ شینک کرے ۔

کفایت کرار نا براہوئی شاعری نا منہ بند دا دروشم ئٹی ءُ: ؎

امر دا شارٹی دا بندغ آتون دُن مخننگ اٹ زندگی کیسہ کرار ای نے آ حیران اُٹ
بداتے دشمناتے جی ءُ جان کیسہ مدام تینتون بدی کیسہ کرار ای نے آ حیران اُٹ

کرار نی استے جاگس بائیفینس صاف پا کل تین پہ تین نن کس بدر اف
اگہ نی مہر کپیسہ تو انتئے شعر پاسہ شاعری کیسہ کرار ای نے آ حیران اُٹ

کفایت کرار نا بلوچی شاعری نا اسہ رنگ ئس:؎

کاروان رادگ انت حک ءِ راہ ءِ سرا
جزبہ ءُ جوش گون
رژن گوان ہوش ءِ گوں
راھدگیں کاروان، گزنگین ساربان
گوستگ وس ءَ چہ تئی
نوں ترا گار کنت
گوں تو دارگ نہ بیت
گوں تو دارگ نہ بیت

پُوسکنا حوالک

قلات: مُسہ ایلم نا زوراکی ئٹ بیگواہی نا برخلاف کراچی کوئٹہ کسر آ تولوک برانز برجاء

بلوچستان نا ضلع قلات ئٹ مُسہ ایلم نا زوراکی ئٹ بیگواہی و اوفتا یلہ مفننگ نا برخلاف خاہوت اسہ...