بلوچ لمہ وطن چرکاو ٹی بس!
نوشت: ڈاکٹر امبرین مینگل
دی بلوچستان پوسٹ
بلوچ لمہ وطن ”بلوچستان“ نا گلزمین سنگ مرمر، کرومائیٹ، خیسُن، چاندی، ہر وڑنا قدرتی خزانہ غاتا مڈّی تیان پرے …… داگلزمین باسُنا دِیر تا چشمہ ءِ…… اندا خاطر آن امریکہ مرے یا برطانیہ، فرہنگی پرتگیزیک ہر اسٹ دا گلزمین آ کوزہ کننگ خواہک……! ولے ہرا وخت کسس اگہ دا گلزمین آ بدانگا نظر ٹی ھُرانے دا گلزمین نا فرزند اک تینا کاٹم ءِ ندر کرسہ دا دھرتی ءِ دتر ٹی خیسُن کرینو ولے دشمن ءِ چٹیفنو…… اینو اسکان کس داڑا کوزہ کننگ کتہ نے……
داوار کہ دشمن چالاخی ٹی چال چلیفسہ دا دھرتی ٹی کوزہ کننگ نا کوشست ءِ کرے بلوچ آتے اقلیت ٹی بدلیفنگ نا سازش ءِ کرے دا دھرتی نا بہادر آ مار نواب اکبرخان بگٹی دشمن تو بہادری ٹی مِڑ ترسہ دا دھرتی ءِ اسیکہ وا خیسُن کرے تو دا لمہ وطن چرکاؤ کرے
؎ بس کنا فرزند بس
ای پین قربانی تننگ کپرہ
پین چادرتا خیسنی ءِ سگنگ کپرہ
نواب اکبر خان بگٹی نا سرفروشی کنا اُست ءِ اُسون کرے…… نواب اکبر خان بگٹی کنا امو فرزند ئس ہرا کاٹار انگا مَش تیٹی ودی مس…… باز ناز و نخرہ ٹی بلُن مس ہرادے جُوانو شونداری ئس جوانو تعلیم دوئی کننگ کن کراچی آ راہی کننگا۔ ہراڑے او وار ئس کوئز نا پرائیوٹ اسکول ٹی وار ئس مسز روز میر و اسکول ٹی و دوارہ کراچی گرائمر اسکول ٹی تعلیم دوئی کننگ کن اِنا……
کراچی ٹی نواب اکبرخان بگٹی علامہ آئی آئی قاضی بیرسٹر ایٹ لاء نا اُراٹی رہینگکہ۔ قاضی نا زائیفہ اہلیسا جرمن نیاڑی ئس اس ولے او ہمیش اکبر خان ءِ شام آخاچنگ وختا قصہ بنفیکہ۔
اُرانا رہی آ کرکٹ گراؤنڈ اس۔ ہراڑے اکبرخان بگٹی تینا ٹیم ئس جوڑ کرے۔ وارئس فٹ بال وارئس کرکٹ کریکہ۔ ولے زیادہ تر توجہ کرکٹ آ اس۔ ہردے بیگہ نا وخت آ گوازی اونا ٹائم ٹیبل ٹی اوار اس۔ یکشنبہ نا دے بگھی ٹی زنڈوک شارنا کُنڈ کُنڈ آتیا سیل کن اِناکہ۔ ساحل سمندر آ اننگ تون جتاؤ خوشیس بسکہ…… امو اونا زند نا آسراتی نا دیک اسر۔
امودے تیٹ کہ او گوازی و خواننگ ٹی گٹ ہر غم آن آزات اس کہ ناگمان اونا باوہ ناجوڑ مس…… اودے جیکب آباد آ ایسر ولے او اموڑے کذیت کرے۔
گڈیکو دود آتیکن اکبر خان بگٹی ءِ کراچی آن ڈیرہ بگٹی آ ایسُر و گڈیکو دود آتیان پد بلوچی دود ربید نا وڑٹ اکبرخان بگٹی نا دستار بندی بگٹی قبیلہ نا نوابی کن کننگا۔ دا ذمہ داری کن اوباز چُنک ئس۔ تینا جندنا ذمواریک باز اسُر ولے اونا کاٹم آ قوم نا ذمواریک تخنگار۔ اونا دستار بندی ٹی پولیٹیکل ایجنٹ سیوی میجر سمتھ ساڑی اس۔ علاقہ نا انتظام ءِ ایجنٹ ٹودی گورنر جنرل دوئی کرے۔
انتیکہ نواب اکبر باز چنک اس۔ اندا خاطران کل جائیداد کورٹ آف وارڈ ٹی تخنگا و نواب محراب خان نا سیال خان بہادر جمال خان نگران سردار مقرر مس و نواب اکبرخان بگٹی ءِ واپس تعلیم دوئی کننگ کن کراچی آ راہی کننگا۔ منہ وخت آن پد اودے چیف کالج لاہور ٹی داخلہ رسینگا۔ او چیف کالج نا بورڈنگ ہاؤس ٹی رہینگکہ……
بورڈنگ ہاؤس نا ہیت پین ءِ۔ اوڑے تینا ہم عمر باز آ سنگتاک ملرہ۔ اکبر ءِ ہم باز جوانو سنگت مِلا و ایلو دا کالج ٹی گوازی نا ہروڑ نا میدانک اسُر۔ فٹ بال، کرکٹ، ہاکی، ٹینس، نیزہ بازی و ہُلی سواری ہیل تننگکہ کرار کرار انواب اکبر خان ءِ دا ماحول باز دوست بس۔ ولے اونا قبیلہ نا تہٹی بغاوت مس و نواب اکبرخان بگٹی تینا تعلیم ءِ ناپورہ السہ واپس ڈیرہ بگٹی آ بس و اودے پورو سردار تسلیم کننگا۔ نگران سردار نا ذمواری تے ختم کننگا۔
وخت گد رینگسہ کرے۔ نواب اکبر ورنامس و دوارہ قیام پاکستان نا وختا عملی سیاست ئٹی اوار مس و قیام پاکستان نا وخت آ شاہی جرگہ کوئٹہ ٹی برٹش بلوچستان نا پاکستان ٹی اوار کننگ نا حق ئٹی ووٹ تس……!
1950ٹی نواب اکبر خان عبدالغفار نا ایلم نا مقابلہ ٹی گچین کاری کن سلیس ولے اسہ ووٹ ءَ سینا سوب آن بائفے ۔واہم 1958ٹی مروکا ضمنی گچین کاری تیٹ رکن پارلیمنٹ نا باسک گچین مس و ری پبلکن پارٹی ٹی اوار مس۔ فیروز خان تون کابینہ ٹی 20 ستمبر آن 17 اکتوبر 1958 اسکان وزیر مملکت برائے دفاع و داخلہ مس……
مسقط آن گوادر نا اَلنگ ٹی باز بھلو کاریم ئس کرے۔ ولے 1960 ٹی صدر مملکت سکندر مرزا اودے دزگیر کرسہ زندان ٹی بِٹے۔
جیل ئٹی نواب اکبرخان بگٹی بگٹیءِ بلوچ دھرتی نا اسہ پین فرزند لیڈر نواب نوروز خان ءِ خُڑک آن خننگ نا موقع رسینگا۔ او وختا نوروز خان نا عمر تقریباً 80 سال ئس۔ دا وختا نواب نوروزخان نا بھلا ہمت ءِ خنا تو اکبرخان بگٹی اونا دلیری آن باز اثر الک۔
18تُوہ آن پد 50 ہزار روپئی جرمانہ تننگ آن پد جیل آن ہلہ کننگا۔ ولے ملٹری اودے اُلسی (عوامی) عہدہ کن نا اہل قرار تِس۔ ملٹری عدالت آن نااہل کننگ آن پد 1970 نا گچین کاری تیٹی بشخ اَلنگ کتوس۔
نواب کالاباغ ذولفقار علی بھٹو نا ذریعہ ئٹ نواب اکبر خان بگٹی ءِ تڑی تِس کہ نی حکومت ءِ بدنام کرفنگ اُس…… دادے بند کر نہ تو نے الپرون و اندا نیام ئٹی ایوب خان شالکوٹ نا دوڑہ نا پروگرام ءِ جوڑ کرے۔ مالی باغ ئٹ ایوب خان نا جلسہ نا انتظام کننگاسس۔ ولے ایوب خان نا جلسہ آن اسہ دے ئس مُست نواب اکبر خان بگٹی و اونا سنگتاک جلسہ ئس کرسہ تینا موقف ءِ پیش کریر کہ ایوب خان تینا جلسہ ٹی اوفتا ورندی ءِ ایت ءِ…………!!
ایلو دے ایوب خان اوفتا ہیت آتا ورندی ءِ تتو بلکہ دا پارے کہ اسہ گدروکو سیاستدان ئس کرایہ نا منہ مقررین آتے جمع کرینے۔ ہرا کنا و آئین نا خلاف مہم چلیفنگ ئٹی ءُ۔ ای اودے جیل آن یلہ کریٹ۔ ولے اوکنا مہربانی تیان منکر ءِ ای اودے واپس جیل ٹی بند کننگ کیوہ۔
ایلو دے نواب اکبرخان بگٹی وختس کراچی ٹی ککری گراؤنڈ ٹی جلسہ غان تران کننگ کن اِنا جلسہ نا بناء مس حکومت نا بندغ آک ٹینٹ آتے کشار تلّہ (اسٹیج) ءِ پرغار و نواب اکبرخان بگٹی ءِ اسہ وار پین دزگیر کریر۔ کراچی ٹی اِرا دے تخنگ آن پد لائل پور فیصل آباد آ دریر تا باسنی تیٹی سیوی و یخ آتیٹی شالکوٹ جیل آ ایسُرہ تا کہ موسم نا ترندی آن خُلے۔ ولے کنا فرزند تینا حق آتا دوئی کننگ نا خاطر داکُل سختی سوری تا مقابلہ ءِ کرے۔
ایکہ بنگال نا ویل ترند مرسہ کرے 1965 نا جنگ ٹی بے سہبی و تاشقند معاہدہ آن جنرل ایوب خان نا سیاسی ویلاک زیات مرسہ کریر تو ایوب خان نا خیال ٹی بس کہ بلوچستان تون صلح کننگ ءِ ……
ایوب خان نواب کالاباغ نا جاگہ غا شالکوٹ نا گورنر جنرل موسیٰ (ہزارہ) ءِ مقرر کرے۔ نواب اکبرخان بگٹی ساہیوال آن تینا سنگت میر گل خان نصیر (ہرا منگو پیر ٹی سردار عطاء اللہ مینگل نا اُراٹی ہندی ئس) کن خط ئس لکھا۔
پولیس میر گل خان نصیر نا کوٹی آ چھاپہ خَلک۔ اونا جیب آن خط پیشن مس ہراڑان میر گل خان نصیر ءِ دزگیر کننگا۔
داخط نا سوب آن نواب اکبرخان بگٹی و میرگُل خان نا خلاف بغاوت نا مقدمہ جوڑ کننگا۔
کراچی ٹی خصوصی جج نا مونا جیل نا تیٹی مقدمہ چلیفنگا۔ نواب اکبرخان بگٹی ءِ مُسہ سال و میر گل خان نصیر ءِ اِرا سال قید نا سزا بنفنگا…… وکیل آک دا سزا ناخلاف اپیل کریر و ہائی کورٹ اوفتے یلہ کرے۔ 1968 ئٹی نواب اکبرخان بگٹی ءِ اسیکہ وا دزگیر کننگا و داوار میانوالی جیل آ دننگا۔ مُلک ئٹی چِک و تاڑ زیات مرسہ ئس۔ شیخ مجیب الرحمٰن استا بنگال نا ویلا برانز آک زیات مننگ ئسر۔ نواب اکبر خان بگٹی جیل ٹی تولوک اسہ کتابس خواننگ ئس۔
داکتاب ٹی آئی آر اے نا اِراکارکن آتا ذکر ئس ہرا 60 دے بین ہڑتال کریر و کذیت کریر۔ نواب اکبرخان بگٹی جیل ئٹی بین ہڑتال نا بناء کرے۔ نواب اکبرخان بگٹی ءِ جیل ئٹی Cکلاس ئٹی تخاسُر ہرا وخت بین ہڑتال نا بنا ءِ کرے تو جیل کوالخوا پارے ”نی ہڑتال ءِ ختم کر نن حکومت آن نیکن سفارش کینہ نے BیاAکلاس ٹی اَتینہ۔“ دوارہ جیل کارندہ آک اوڑکن کیک ایسُر، پلاؤ ایسُر، حلوہ ایسُر کہ دا گِڑاتے کنے و اُست ءِ چنک کے، اُست تا کُننگ خوائے ولے نواب اکبر خان آ دا جوفہ غاک اثر کتور……!!
جیل نا سپر نٹنڈنٹ جہانگیر خان باز سخت ئس و تینا سخت گیری نا سوب آن پنی ئس۔ کُل قیدیک اوڑان خلُیسرہ۔ او باقاعدگی ٹی حوال آتے بڑزا راہی کرسہ کرے۔ منہ دے آن پد اسہ میڈیکل ڈھل اس بس۔ نواب اکبر خان بگٹی تینے ڈاکٹر آتے نشان تننگ آن نمن مس۔ بیست و نومی دے نواب اکبر خان نا حالت خراب مرسہ کرے۔ واہم لیٹوک تینا ورزش نا عادتاتے کریکہ…… ناگمان شام تون گاڑی تا اسہ قافلہ ئس بس…… ڈی ایس پی نواب اکبر خان بگٹی ءِ ایمبولینس ٹی سوار کرے۔ پولیس تون اوار جاگہ ئس راہی مس۔ پورہ نن سفر ٹی گدرینگا۔ ایلو دے کوٹ لکھپت جیل آ سر مسُر۔ گیٹ آ سپرٹنڈنٹ انتظار ٹی ئس۔ نواب اکبر خان بگٹی ءِ تیٹی سیل ٹی دننگا۔ او باز تکلیف ٹی نلکہ نا شیف آ تُوس غسل کرے۔
اندا نیام ئٹی ڈاکٹر آتا ڈھل بس ہرا اودے میو ہسپتال آدریر۔ نواب اکبر خان نا وزن 75 پاؤنڈ کم مسوسُس …… او نا ترندا نمن مننگ ہم اودے ہسپتال ٹی داخل کننگا۔ ہروڑ نا کُننگ اتنگا ولے اوہڑتال ءِ جاری تخا…… زور ئٹی اونا بامس ٹیN.Gٹُوپ خلسہ خوراک ناغُرآن کُننگ تننگا۔ نواب اکبر خان بگٹی ٹوپ ءِ کشاکہ ڈاکٹراک واپس شاغاراتا……
ہسپتال نا بندغ آک زیتون نا تیل وپال* ایسُر۔ دہ بندغ اودے توریر و گڑاتے ٹوپ ٹی شاغار…… تو ئس آن پد دا اولی خواراک ئس اِرٹمی سُہب اندا وڑ زوراکی ٹی کننگ تننگا۔
اندا نیام ئٹی سیاسی دمز زیات مس۔ شیخ مجیب اگر تلہ سازش کیس ٹی بند ئس۔ بھٹو ہم دزگیر ئس…… حکومت سیاستکارا تا گول میز کانفرنس ءِ خوائفے و سیاسی سروکاتے یلہ کرے۔ نواب اکبر خان بگٹی یلہ مس۔ 15 فروری 1973 ئٹی ہرا وخت ذوالفقار علی بھٹو بلوچستان حکومت ءِ برطرف کرے تو نواب اکبر خان بگٹی ءِ بلوچستان نا گورنر جنرل پن کننگا۔ او دا عہدہ غا 9 تُو اسکان مس۔ 1974 ٹی ذوالفقار علی بھٹو تون اختلاف ودی
مس و او گورنر نا عہدہ غان استعفیٰ تِس۔ منہ وخت چُپ تولنگ آن پد 1988 ٹی لس گچین کاری تے ٹی بلوچستان نیشنل الائنس نا تلہ غان صوبائی اسمبلی نانشست آ سلیس و سرسہب مس۔ بلوچستان اسمبلی ٹی وزیر مس۔
سخت ایڈمنسٹریشن و پالیسی تا سوب آن منہ وخت آن پد اونا وفاقی حکومت تون اختلاف ودی مس۔1990 ٹی ہرا وخت صدر غلام اسحاق خان گودی بے نظیر بھٹو نا حکومت تون اوار ہرچار انگا صوبہ تا اسمبلی تے پرغا۔ تو نواب اکبر خان بگٹی نا سالم میر ہمایوں مری ءِ بلوچستان نا وزیر اعلیٰ پن کننگا۔ نواب اکبر خان بگٹی جمہوری وطن پارٹی ءِ جوڑ کرے ہرا 1990 نا گچین کاری تیٹی 43 نا ایوان ٹی 13 باسک دوئی کرے و اونا جماعت صوبہ نا بھلا پارٹی جوڑ مس۔ او حکومت جوڑ کننگ کتور و حزبِ اختلاف لیڈر نا کڑد ءِ ادا کرے۔ 1993 ٹی میاں نواز شریف حکومت نا ایسر مننگ آ نواب اکبر خان قومی اسمبلی نا گچین کاری تیٹی بشخ ہلک و سرسہب مس۔
1997ٹی نواب اکبر خان تینا زندگی نا گڈی گچین کاری تیا سلیس۔ ہراٹی او تینا پارٹی باسکاتون سرسہب مرسہ اکثریت دوئی کرے و نواب اکبرخان بگٹی، سرداراختر مینگل تو اوار حکومت جوڑکرے۔ 1999 ٹی ہرا وخت مشرف اقتدار آ بس تو او دا حکومت ءِ ختم کرے۔ نواب اکبر خان بگٹی تینا قبیلہ تون زند ءِ گدریفنگ ئس۔ کہ سوئی ٹی پی پی ایل کمپنی نا آفیسرز کالونی ٹی اسہ زالبول ڈاکٹر شازیہ خالد تون اسہ سرکاری کارندہ ئس جنسی زیادتی کرے۔ ہرا وخت نواب اکبر خان ءِ ڈاکٹر شازیہ تینتون مروکا زیادتی نا بابت پارے تو نواب اکبر خان ءِ باز خار بس کہ سرزمین بلوچستان آ اسہ نیاڑی سینا بے حرمتی کننگا نے ہرادے نن سگنگ کپنہ۔ اسہ مہمان نیاڑی نا آبروریزی ننا لمہ وطن نا مونا مس ہرا ننا دا جاگہ نا دود آتا ردئٹ نا قابل معافی ءِ او حکومت ءِ پارے کہ دا واقعہ نا زموار بندغ آتے دمدستی تون دزگیرکننگہ ولے ذموار بندغ آتے سزا تننگ نا جاگہ غا پی پی ایل نا انتظامیہ و حکومت اوفتے بچفنگ نا کنڈ آ بسر۔
نواب اکبر خان بگٹی ہر وار اندا دوبہ ءِ خَلک کہ ڈاکٹر شازیہ خالد تون کپٹن حماد زیادتی کرینے اودے بلوچ لمہ وطن آسزا تننگ ءِ۔ ولے صدر صاحب قوم تون تران کرسہ اودے بے گناہ ثابت کرے و ڈاکٹر شازیہ خالد ءِ اونا اَرغ تون برطانیہ کن رادہ کننگا و داڑے ننا ڈغارآ راکٹ آتا پِر کننگا۔ چندی بندغ آک کسکر وباز اک ٹپی مسُر۔ سوئی پلانٹ آ داخہ راکٹ خسنگا ہرانا مثال مِلپک…… دا جلہو نا سوب آن پلانٹ ءِ عارضی وڑ ئٹ بند کننگا و مُلک نا بھلو علاقہ سے گیس تننگ بند مس۔ حالت آک باز خراب مسر ہرانا سوب آن بگٹی علاقہ میدان جنگ جوڑ مس۔ بلوچستان نا مُر خڑک ٹی بے جاراتی و بدامنی نا ایسر مفروکو لڑ اس بناء مس……
نواب اکبر خان نا نَت ئٹی چندی سال مُست بلڈ کلاٹ جوڑ مننگ اس ہرا نت نا سور جوڑ مس ہرانا علاج کن او پیشن مُلک آ اِناسُس۔ داسا نا سور واپس امو جاگہ غا جوڑ مس۔ ایلو تکلیف آک ہم زیات مسُر ولے نواب اکبر خان بگٹی تینا تکلیف نا پرواہ ءِ کتو و پارے ”موت بوپ آ ہم بریک ولے بوپ آ کہنگ غیرت نا کہنگس اَف:“
ای تینا لمہ وطن کن ننگ ءُُ ناموس کن میدان جنگ ٹی جان ءِ ندر کیو، داکنا خوش قسمتی مرو۔ 80 سال نا عمر ٹی نَت نا تکلیف تون ہُچ نا زی آ بلوچی دود آتا ردئٹ توفک آن فائر کرسہ جنگ نا پڑو ءِ کرے و تینا آسراتی و آرام نا زند ءِ تینا باوہ پیرئی ءَ ڈھیہ ءَ تینا سرمچار آتون و کاٹار انگا مَش تیٹی دشمن تون مِڑ تننگ کن اِنا۔ دشمن تون مِڑ ترسہ ہرا وخت نواب اکبرخان بگٹی کنا گُد ءِ خیسُن کرے تو دا وطن چرکاؤٹی بس ”بس کنا فرزند بس نا ننگ و ناموس نا غیرت نا ناجائز فائدہ ءِ دا چالاخ ارفے۔ دا چالاخ شطرنج نا چال چلیفے۔ نا گیس نا دلوت، مڈّی آ کوزہ کننگ کن اسہ نیاڑی سے کاریم ٹی ایس…… ولے اینو دا بلوچ وطن، دا لمہ تینا نواب اکبر خان بگٹی نا سرفروشی ءِ سگنگ کتو، چرکاؤ کرے ”اگہ کنے خیسنا گُد ءِ بینوئی ءِ، کنے بے جارات مروئی ءِ تو تینا ننگ و ناموس کن تینا وطن تینا ڈغار کن۔ دانا وطن نے یخین ایتک کہ
داڈغار
ہراڑے نا باوہ پیرہ چندی سال آتیان
اسہ آزات ءُ باتی اسینا وڑ دلیری ٹی حکومت کرینو
داسہ ہم آبات مرو ہموشان تون
دا وطن (بلوچستان) آجوئی خنو
داڑ آ بلوچ آتا حکومت مرو……!!!
دی بلوچستان پوسٹ : دا نوشت اٹ ساڑی ہیت و خیال آک نوشتوک نا جند ئنا ءُ، دی بلوچستان پوسٹ میڈیا نیٹ ورک نا دا ہیت آتے مَننگ الّمی اَف و نئے کن دا ادارہ نا پالیسی تا درشانی ءِ کیک۔