ڈاکٹر عنبرین مینگل نا ناول
چراغ نا روشنائی چمشانک ئس
جاچ: ماجد ماجدی
نوشکے بناء غان ہمو چراغ نا وڑ ئٹ مسنے ہرا وختس لگانے تو تینا دامان ءِ چارمہ کنڈ آن روشنائی بشخانے، نوشکے نا ڈغار علم او ادب، دود و ربیدگ، سیاست و گوازی تون اوار قومی بیداری نا پڑ مسنے یاکہ راجی ادب نا شونداری نا پڑ مسنے، دا ہمو ڈغار ءِ ہرا چندی وڑ نا مفکر دانشور تے ودی کرینے ہرا راجی ادب نا پڑا میر گل خان نصیر، عبداللہ جان جمالدینی امیر الملک مینگل، آزات جمالدینی، گودی گوہر ملک، کفایت کرار، خلیفہ گل محمد نوشکوی، میر عاقل خان مینگل، ریکی، بھلو، قیصر خان فقیرزئی، ہندن پین پین، ودی کرینے ساڑی آ وخت ئٹ غمخوار حیات، دستگیر صابر، منیر احمد بادینی، مرید بلوچ، ڈاکٹر عالم عجیب، شہزاد نزیر اتون اوار پین چندیک اریر، اندن نوشکے نا ڈغار نا راجی آ ہر پڑ کہ مسنے اونا خذمت و قربانی تیان کس نمن متنے۔
اینو کنا دوٹی براہوئی ادب نا زالبول نوشتکار اس، گودی ڈاکٹر عنبرین مینگل نا پوسکنا چھاپ مروکا ناول “چراغ نا روشنائی” ءِ، ہرا اوتان کلچر اکیڈمی نوشکے نا کنڈ آن ساڑی آ سال 2020 ٹی شینک مسنے، داکان مست گودی نا پنچ کتاب مالو چھاپ مسنو، ہرافتا پن آک دا وڑ ئٹ ءُ؛ پہاڑی عقاب، چاندنی کی ٹہنی، سہب نا مزل مر اف، پرک آتا بال، اللہ اکبر، چراغ نا روشنائی اوار ءُ۔
ناول “چراغ نا روشنائی” ءِ سرجم خواننگ آن پد ای دا پاوہ کہ دا ناول کل زالبول و زالبول نا حقی آ زند نا رد ئٹ لکھوک ءِ، اصل ئٹ دا ناول ئٹ دا گڑا مونی ہتنگانے کہ اینو نا دور ہرادے علم و ادب و ٹیکنالوجی نا دور پارہ۔ ناول نا تیم دا وڑ ئٹ ءِ کہ اسہ پد تموک ءُ راج ئسے نا وشین پنی ءُ اسہ مسڑ اس خواننگ خواہک ہراڑے مسڑ کن چارمہ کنڈ دود و ربیدہ نا پنٹ، وختس مذہب نا پنٹ، و وختس حیا نا پنٹ علم ہیل کننگ نا کسر ءِ بند کریسہ ہراڑان جوڑ مریرہ، ہموڑے مسڑ نا خواننگ ءِ اسہ گندہ ءُ کاریم اس سمجھسہ رد عمل اس ہم سمجھرہ۔تو دا کل ویل آتیٹی ہمو راج ئنا مسڑ اس خوانک وڑ وڑ ئنا تکلیف و آزاری تے سگیسہ کیک، علم دوئی کننگ خواہک، تینے و تینا مخلوق نا زند ءِ بدل کننگ خواہک۔
ناول نا پلاٹ دا وڑ ئٹی ءِ کہ اسہ اندنو راج ئسینا مسڑ اس ہراڑے مسڑ نا خواننگ ءِ اسہ بھاز گندہ ءُ کاریم اس سرپد مریرہ، مسڑ نا خواننگ آن نفرت و غصہ نا درشانی ءِ کیرہ، دا ہمو راج ءِ ہراڑے اسہ مسڑ اگہ خوانک تو پنچ جماعت آن مونی اوڑکن خواننگ نا کسر بند مریک۔
تو دا ناول ہمو راج ئٹی مسڑ اس تینا باوہ ءِ زیزاریفک و دا پاہک ای خوانوا کنے اسکول ءِ داخل کر تو بھاز پاننگ آن پد اونا باوا بے وس مریسہ امیت کریسہ اودے اسکول ءِ دیک داخل کیک ہراتم دانہ اسکول ئٹ داخلہ مریک تو دا چنا بھاز خوش مریک اونا باوہ اونا کمک ءِ کریسہ اودے اسکول ءِ تینٹ سائیکل آ دیک و اتیک، اندن بھاز آ خواری تیان پد دا مسڑ دہ جماعت ءِ جواننگا نمبر آتون پاس کیک۔
مریسہ مریسہ مسڑ نا مستی ایڈمیشن ءِ اونا باوا شار نا مسن تے کالج ٹی کیک، اسٹ تو داڑے مسڑ نا خواننگ ارٹمیکو مسڑ نا یکتنا پیشن مننگ ایلو جنجال سمجھنگاکہ، تو خیر مسڑ ءِ اونا باوا اسہ اندا امیت ئٹ کالج ءِ داخل کیک کہ کنا مسڑ خوانے ہیل کے، ایڈمیشن نا تہ مننگ آن پد مسڑ تینا پچ مچ آتے ایلو گڑاتے کل ءِ جوڑ کیک پگہ کن کاہک تینا کالج ہاسٹل آ شفٹ مریک تو پگہ سہب کن باوہ تا شارنا لوکل اٹ مسڑ ءِ دریسہ بازار آ کاہک اوکان رکشہ اس کیک و اونا کالج آ سرکیک تا، باوہ تا مسڑ ءِ خدا حافظ کریسہ 500 روپی خڑچ ایتک ولدا موکل کننگ نا وخت آ مسڑ نا خنک خڑینکی مریرہ، وختس او تینا کالج ہاسٹل رومیٹ مسن تیا سر مریک حال حوالی مریک، اولی وار دا مسڑ کالج ہاسٹل لائف تدفنگ ئسکہ ہمو ہاسٹل نا اولی نن تینا لمہ باوہ نا مری آن شام کل تینا لمہ باوہ کن اوغک دا سوب آن او مالو وختس ارا غان مر خواننگ کن انتوسس دا اوڑکن اولی وار اس مر مسوسس اندن مرسہ مرسہ اونا خواننگ مرسہ کیک بھاز تکلیف و محنت ئٹ دیتے تدیفسہ تدیفسہ دوانزدہ جماعت ءِ پاس کیک ولدا تینا اراغئے بریک اراوالاک کل اونا زہیری مریرہ کل شار والاک اونا حال حوال اونا خننگ کن بریرہ، کالج نا چٹھی تے خلق ئٹ تدفک، خلک نا ماحول و زند اودے بھاز دوست بریرہ منہ وخت جوان کاہک اوکان پد اونا ایڈمیشن میڈیکل کالج اسیٹی مون مستی خواننگ کن اونا باوہ کرفک، دا کالج ٹی ماک مسنک اوار خوانرہ داڑے ہاسٹل آک ہر چنا کن اسہ کمرہ اس جتا مریک تو وختس او داڑے خوانک او تینا مست ئنا کالج نا رومیٹ شاہینہ ءِ دا میڈیکل کالج ئٹ ہم خنک تو بھاز گلان مریک، حال حوال کیرہ شاہینہ پاہک تہ نا کمرہ تون خڑک کنا کمرہ ءِ تو شاہینہ او دا مسڑ ہنداڑے خوانرہ، اندن دا کالج نا ماحول خواننگ نا وڑ مست نا کالج آن جتا ڈول مریک، خواننگ، محنت و خواری تیان پد دا مسڑ میڈیکل کالج آن جوانو نمبر ہلیسہ فارغ مریک، تو ولدا کائک تینا خلق مخلوق ءِ، دوارہ خلق ئنا مری آن اودے تینا خلک مخلوق کل بھاز دوست بریرہ، اوفتا کل خلقیک اونا مجلس ءِ بریرہ کارہ، منہ تو خلق ءِ مننگ آن پد 2 سال نا پین ٹریننگ کن اسہ وار ولدا کاہک 2 سال اسپتال داڑے ایڑے ٹریننگ کرسہ و محنت خواری تیان پد ڈاکٹر اس جوڑ مریک، ڈاکٹر مننگ آن پد اونا ڈپٹی تینا خلق ئٹ مریک،۔
داسہ دا مسڑ خلق نا ہر چنا بھلا کل مخلوق نا مونا شرفدار مریک ہر اسٹ اوڑکن مہر کیک اودے عزت ایتک وختس خلق ئٹ بیمار اس مریک تو ہموڑے بریرہ کارہ او کل ئنا تہ علاج ء کیک۔
ناول ئٹ دا ہم اشان تننگانے کہ اسہ نرینہ اس اگہ اسہ کاریم اس کیک تو اگھ اسہ نیاڑی اس خوانک جہد کیک محنت کیک تو او ہم نرینہ تن اوار زند ئنا ہر بشخ ئٹ مونی مرسہ کیک، ایلو داکہ اسہ نیاڑی ئس محنت کے تو او تینا نیاڑی تہ زند نا ہر بشخ نا ویل آتیکن تیار مریسہ مون تس کیک او زند نا ہر پڑا نیاڑی اس بدلی اتیک، او اسہ نیاڑی اس اسہ خاہوت او مخلوق اسیتون اوار اسہ راج ئسے نا شونداری و شرحالی نا راہشون جوڑ مننگ کیک۔
دا ناول کل زالبول و اوفتا خواننگ نا رد ئٹ اسہ سرجم و کسہ اسے ہراٹی پد تموکو راج ئسینا مسڑ اس خواننگ خواہک ولدا دا ہموراج مریک ہرا مسڑنا خواننگ آن بھاز ہز کروکو مریرہ ہموڑے دا مسڑ کل روایت آتے پد خلیسہ ہمت جرت، دلیری و حوصلہ مندی ئٹ خوانک تینا مخلوق ءِ چینج اس اشان ایتک، ناول نا کل کسہ ءِ داڑے دا سوب آن بیان کپنہ کہ نم دا ناول ءِ کل آ خوانبو ولدا نم پو مریرے کہ دا ناول چراغ نا روشنائی ٹی نیاڑی و نیاڑی تا تعلیم نا علم ہیل کننگ نا بابت اخدر سرسہب ءِ کلہو اس اشان تننگا، کہ اسہ نیاڑی اس جہد کے ہمت کے او تعلیم نا کسر ئٹ زوتس سرسہب مرسہ بدلی اتیک، آخر ئٹ دا ناول ٹی پین مونی انت مریک ؟؟
تو اندا امیت ءِ دا ناول ءِ ہمو وخت سرجم پو مریرے ہراتم نم دا ناول نا کل کسہ نا گڈیکو ستر آتے خوانرے۔
دی بلوچستان پوسٹ : دا نوشت اٹ ساڑی ہیت و خیال آک نوشتوک نا جند ئنا ءُ، دی بلوچستان پوسٹ میڈیا نیٹ ورک نا دا ہیت آتے مَننگ الّمی اَف و نئے کن دا ادارہ نا پالیسی تا درشانی ءِ کیک۔