بلوچستان ئٹ دیگ دان تیا رکھ
دی بلوچستان پوسٹ تیدری
شہداد شمبے زئی
زامران ضلع کیچ مکران بلوچستان نا اسہ سب تحصیل ئسے، ہرا ضلع کیچ نا جہندمی دے کہی بلوچستان (سیستان و بلوچستان) نا سیم سری ضلع شھر ستان سروانا نا قطب ئٹ ءِ۔
زامران دے کہی (ایرانی) بلوچستان نا علاقہ بم پشت نا قطب و ھُنگ نا دے ٹک، اندن ضلع کیچ نا تحصیل مند و تمپ نا جہندمی و بلیدہ نا جہندمی دے کہی ٹی ءِ۔ گزی کور ہرا گیشکور تون اوار مریک، زامران اونا دے کہی و ضلع پنجگور نا علاقہ پروم نا قطبی دے کہی ئٹی ءِ۔ دا قطب دے کہی مشی لٹ ءِ زامران پاننگک۔
زامران بست و بندی ردئٹ مُسہ بشخ کروک ءِ:
1۔ سب تحصیل زامران: ہرا چار یونین کونسل بادئی، ناگ، سیاہ گیسی و دربلی آ تالان ءِ۔
2۔ برُز زامران: ہراٹی زراگین، بُگان، ارچنان کاپار، گیشتر دان چُر، ھیجی تون اوار پین بھازا خلق آک اوار ءُ ہرا بست و بندی ردئٹ تحصیل تمپ نا بشخ ءُ۔
3۔ بگان زامران: ہرانا اسہ چنکو بشخ اس بست و بندی ردئٹ دے کہی بلوچستان نا بشخ ئسے۔
زامران بلوچستان نا اسہ تاریخی و ایب کیب نا ردئٹ گچین علاقہ ئسے۔ دا بڑز مش، تاریخی قلعہ، زیبا غا وادی، چشمہ، شک و تلار تا ڈیہہ ئسے، ہرا ہتم ئٹ اُوننگ کرزوک ءُ ندارہ کشک۔ دا جاگہ نا مُد باسنی تیٹ درجہ حرارت 45° آن گدرینگک و چلہ ئٹ درجہ حرارت یخ تفنگ نا ٹک آن °5- سر مریک۔ اندا سوب ءِ کہ داڑے مچ و سوف اسہ باغ اٹ خننگک مریرہ۔ زامران ئٹ مچ و سوف آن بیدس انار، انگور، امرود، امب، مالٹا و بھاز آ وڑ نا میوہ تیان بیدس غلہ، برنج نا ہم کشت کشار کننگک اندن مش ئنا انجیر قدرتی خننگک و مالداری ہم دا جاگہ نا گچین آ روزگار ءِ۔
پِر نا کمبوتی نا سوب تدوک سال آتیان زامران ئٹ اسہ پارہ غا کشت و کشار نا پِڑ بد حالیت اٹ زیمی مسونے، ایلو پارہ غا قدرتی خرسی نا کمبوتی ربیدگی مالداری ءِ بھاز زیمی کرینے۔ حکومت نا پارہ غان ہم داڑے روزگار نا آسراتیک بھاز کم ودی کننگانو، اندا سوب گزران کن زامران و ایب کیب نا مخلوق ایران آن تیل ہتیسہ بلوچستان ئٹ بہا کننگ نا کاروبار تون تفوک ءُ۔ زیات مروک بے روزگاری نا سوب آن دُنو علاقہ ہم ساڑی ارے ہراڑے تیوی خلق دا کاروبار تون تفوک ءِ۔ اگہ سوب ئسے آن کاروبار ئٹ ہڑاند اس تمہ گڑا بین ئنا گواچی مریرہ۔
تدوکا سال دسمبر ئٹ بلوچستان حکومت بنجائی حکومت نا پرمان آ اسہ نوٹیفکیشن اس شینک کریسس کہ ایرانی تیل نا کاروبار آ رکھ خلنگانے، دا نوٹیفکیشن آن گڈ امیر بلوچستان نا غریب آ خلقت تینا اُرا تیٹ نیسی نا ندارہ ءِ خنیسہ نوٹیفکیشن ءِ بلوچستان نا زرگزرانی خوْن پارے۔
نن دا ہیت ئنا پٹ و پول کن پیشن مسون کہ ایرانی تیل نا کاروبار تون تفوک مخلوق دا نوٹیفکیشن نا بابت انت پائک؟ نن بھاز آ بندغ تے خنان ولے خلیس نا سوب کس تینا چاہنداری ءِ پاش کریسہ ہیت کننگ آ امنائی کننگ اَلو۔
“اوفک تینکن کرتار پور ٹہیفرہ و ننکن آہنی واڑ خلیرہ، دوارہ پارہ بلوچ ایلمک گنوک ءُ، ہیت ءِ بنپسہ، ہراتم نی ننے آن ننا باخو ءِ پلیسہ، ہر چار گام ننا بے شرفی ءِ کیسہ گڑا بلوچ ایلم الّمی گنوک مرو۔” دا زامران آن تعلقدار دلمراد ( فرضی پِن) ہرا تیل نا کاروبار تون تفوک ءِ، او اصل چاہنداری ءِ پاش کپرنگ نا شڑط آ ننتون ہیت کننگ آ امنا مس۔
دا کسہ بیرہ دلمراد زامرانی نا اف بلکن بلیدہ زامران نا ہر ہمو بندغ نا ءِ، ہرانا کُن خوْر ایرانی تیل نا ہتنگ نا کاروبار تون ءِ۔
دلمراد زامرانی زوت نا نوٹیفکیشن آن زیات ایران سیم آن تربت شار اسکان بریسہ فورسز نا چیک پوسٹ آتیا مخلوق نا بے شرفی آ ہیت کریسہ تینا اُست آ تخوک بڈ ءِ سبک کننگ ءِ گچین سرپد مریسہ پائک۔
دے کہی بلوچستان تون دے ٹکی بلوچستان نا سیم سری علاقہ جالگی، سرکیزی و ابدوئی تیوی بلوچستان آن لکھ آ بندغ تا کُن خور نا بنجا ءِ۔ ہزار آتا کچ ئٹ مخلوق داڑے بینگن، ملاس و نن تا تغ ءِ ندر کریسہ ایران آن منہ گیلن ڈیزل و پیٹرول نا امیت تون تولوک مریرہ کہ ایکان ایرانی گجر نا سُم تیان بچیسہ کس سیم آ سر مرے، دوارہ دلمراد کونا ہزار آ بندغک ہرا داڑے جالگی و ایلو سیم سر ہند آتیا تیل بہا ٹی ہلیسہ بلوچستان نا شار اسیٹی بہا کریسہ تینا اُرا نا دیگ دان ءِ لگفرہ۔
دلمراد پائک کہ “چار نن نا بے تغی، بینگنی، ملاسی، یخ آن گڈ ہراتم ننے تیل رسینگک و نن پدریس نا دروشم ئٹ سفر کن مُخ ءِ تفینہ گڑا جالگی ئٹ ننے ایف سی ( فرنٹیئر کور ہرا پاکستانی لشکر نا ادارہ ئسے) چیک پوسٹ آ اسہ نن وختس زیات توننگ آن گڈ پنچ ہزار رشوت ہلیسہ رادہ کنگک، جالگی آن منہ کلومیٹر مُر پیرپراھگ آ اسیکہ وا ہمو وردی ئٹ سلاء بند آک مون آ بریرہ، پنچ گھنٹہ اسکان توریسہ چاہنداری نا سوج آن گڈ اِرا ہزار روپئی رشوت اٹ ہیت ٹہینگک۔”
دلمراد تینا ربیدگی بلوچی رومال ئٹ پیشانی آن مِش تے ساف کریسہ تینا ہیت ءِ برجاء تخیسہ پائک کہ “دوارہ ناگ نا علاقہ ئٹ ایف سی چیک پوسٹ آ ننے بد حالیت آ بے شرفی تون مون تروئی تمک۔ داڑے ارشد پن کروک ھُدّک پنی صوبیدار نا ڈیوٹی ءِ، ہرانا تعلقداری پنجاب آن ءِ، او نہ بیرہ ننے بلکن مسافر گاڑی تے ہم گھنٹہ آتے اسکان توریسہ زالبول تا ہم بے شرفی ءِ کیک و مُر خڑک نا خلقی مخلوق ہرا خوشی و غم نا دے تیٹ داکان ایڑے سفر کننگ آ مریرہ، اوفتے ہم ہننگ بننگ آ دا بے بندغی آ رویہ تون مون تروئی تمک۔ وارس ہننگ کن ہلنگک گڑا وارس چیک پوسٹ آن واپس کریسہ اسٹ ایلو نا خوشی و غم ئٹ اوار مننگ کن ہلنگپک۔”
دلمراد زامرانی تینا دروشم آ سوختئی و بے وسی ءِ ڈھکنگ نا کوشست ئٹ خن تے ڈغار آ خلیسہ تینا ہیت ءِ برجاء تخیسہ پائک “داڑے منہ گھنٹہ کرینگ کُننگ آن گڈ ارشد صوبیدار ءِ چائے پاڑی (رشوت) تریسہ نن دوارہ تربت کن پیشن مرینہ۔ اوکان گڈ درَاچکی ناگ آ اسیکہ وا ایف سی والاک مون آ پیری خلنگ آ مریرہ، وا ہمو کرینگ نا لڑ بناء کیک و چائے پاڑی (رشوت) تننگ آن گڈ جان چُٹک۔ دئے منٹ گدرینگپک کہ باہوٹ بازار گلِّی ئٹ اسہ پین چیک پوسٹ اسیتون مون ترائی تمک، دا جاگہ نا خُلکن است آ صوبیدار ننے آن پیسہ ہلپک و نہ کرینگ ایتک بلکن بلوچ ایلم پاریسہ ننے آن اسٹ اسٹ آ سوج کیک کہ دہشت گرد ( بلوچ مزاحمت کار) آتے خنانرے؟ اوفتا بابت معلومداری ایتبو، اوفتا مخبری کبو، و دُنو بھاز سوج کننگک و داکان نن درغ نا خوش ءُ دروشم اسیتون پیشن مرینہ۔ بیست منٹ آن گڈ الندور کراس آ جنگی یونیفارم ئٹ سلوک کارندہ آتون مون تمک۔ گھنٹہ آتا ودار، وا ہمو سوج آک، ہمو ورندیک، اسیکہ وا چائے پاڑی نا زر و ہمو سخت آ پند برجاء مریک۔”
دلمراد آن ہراتم نن سوج کرین کہ داخس بے شرفی آن گڈ ہم او انتکن دا کاروبار تون ءِ گرا ونا پاننگ ئس کہ “نن زامران آن پیشن مرینہ، تیل ہلیسہ واپس تربت ئٹ پیہنہ، دا نیامٹ بھازا دیک لگرہ، تیوہ غا خواریک و سختیک تینا جاگہ غا، نن تیوہ غا کسر اسہ پارہ غان کرینگ و بے شرفی نا گواچی مریسہ کینہ و ایلو پارہ غان نیمہ غان زیات کٹیا غان زیات رشوت ئٹ فوج ءِ ایتنہ۔ دا تیوہ غاتے نن دا سوب سگنہ کہ اُراٹی ننا چُناک بین آن کسپس، نن بیوس اُن، دا کاروبار آن بیدس ننتون پین روزگار اف۔ ولے دا تیوہ غاک کم ئسر کہ داسہ دا روزگار نا اسٹ آ سیبو ءِ ہم ننے آن پُلنگیسہ ءِ۔ داڑان جوان ئس کہ ننے بس اسہ وار ئتون کسفنگہ۔”
دلمراد پائک کہ دا کاروبار نا ایسری نا سوب بلوچستان نا مخلوق زرگزرانی بھُس کاری نا گواچی مرو، او اختر مینگل و داکٹر مالک آن خواست کیک کہ نم ننا جان ءِ ایف سی نا کرینگ آتیان خلاس کرفنگ کتورے ولے خدا نا پن آ دا کاروبار ءِ بند کننگ کن ہلپبو۔
دلمراد ایسر آ چِڑیسہ پارے کہ “بلیدہ زامران نا ہفتاد ہشتاد ہزار آباتی کن چار آن پنچ بھلو ایف سی کیمپ و 28 آن زیات چیک پوسٹ ساڑی ءُ، دافتیٹ مخلوق نا بے شرفی و صاحب آتا (فوجی افسر) آتا کٹیا آن بیدس پین ہچ مفک۔ بلوچستان اوفتیکن خیسن نا بیدہ تروک آ چُک ءِ و نن دانا وارث آک بین آن کہنگ اُن۔”
حکومت نا پارہ غان نہ بیرہ تیل نا کاروبار آ رکھ خلنگانے بلکن دے کہی و دے ٹکی بلوچستان نا ہمو متنازعہ غاک سیم ءِ واڑ کننگ نا کاریم ہم بناء کننگانے، و دا تیوہ غا کسر نا خواری و سختی تیان گڈ سیم سر آ واڑ خلنگ ئٹ فورسز دلمراد کوْن آ بیوپار آتے توریسہ اوفتیان زوراکی ئٹ مزورکاری ہلنگ ءِ۔ واڑ نا پلر ءِ ٹہیفنگ کن دہاڑی نا مزور نہ بلکن تیل دروک بلوچ مزورکار تے توریسہ مزورکاری کرفنگک و اوفتا گاڑی تا تیل تے دڑفسہ بجری و مِش ہم اوفتا گاڑی تیٹ لوڈ کریسہ اوفتیان کاریم ہلنگک۔
یاتی مرے بلوچ قوم پرست، بلوچستان ءِ پاکستان و ایران ئٹ ونڈ کروک دا متنازعہ سیم ہرادے گولڈ سمتھ لائن ہم پارہ، ءِ منپسہ۔
ہراتم دلمراد آن نن سوج کرین کہ دا سیم سری واڑ ءِ خلنگ آن گڈ تیل نا کاروبار آن بیدس زند آ انت زیم تمو؟ گڑا او پارے “دے کہی و دے ٹکی بلوچستان ئٹ، گچین وڑئٹ زامران و پروم تون اوار آ علاقہ غاک، دے کہی و دے ٹکی بلوچستان نا علاقہ شمسر، باسد، تھدیم، دربلی، کٹگاں، گربن، میتہ، سنگ، ڈمبانی، تحتانی گتان، کسوئی، سیاہ گیسی، ملوئی، تلان سر، گربن، سرکیزے، ہتک، ناگ، خان کلگ بادئی، پوگنزان، سادیم ، اسپیتین گر ئٹ اسٹ ایلو نا سیالک ءُ۔ کَرن آتیان بیدس سر و سوج آن اسٹ ایلو نا رہی آ ہننگ بننگ ءِ، نن اسٹ ایلو نا خوشی و غم ئٹ اوار مرینہ۔ داسہ زامران ءِ ہم واڑ ئٹ جتا کننگسہ ءِ۔ داڑان اسہ پارہ غا ننا تینا سیال آتیان مُری مرو و نن اسٹ ایلو نا خوشی و غم تا مچی تیٹ اوار مننگ کپرون، ایلو پارہ غان ننا زرگزرانی بدحالی نا دور بناء مرو۔ نن پدماندہ تو ارین، داسہ بلکن اسہ ترندو بین ئسے نا حالیت کن ننے داسی آن تیار کروئی تمو و نن داڑکن ہچس کننگ کپنہ واہم خواست کننگ کینہ کس دا بندغی المیہ ءِ تونگ کن کڑد ایسری ایتے۔”
بلوچستان مالو آن بھاز آ ویل آتا پلویڑ ئٹی ءِ، داسہ امر کہ رکھنگ نا پن آ بلوچستان نا جتا علاقہ آتیٹ واڑ خلنگ نا کاریم بناء کننگانے، دا عمل آن پک بے جاراتی و بے یخینی حالیت اسیٹی ودکی مرو، و دا دعویٰ تے شابیتی رسینگو کہ بلوچستان ءِ اسہ کالونی ئسے نا حیثیت ئٹ اوننگک۔