آجوئی نا بِج
نوشت: برزکوہی | مَٹ: سمعیہ بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
ہژدہمیکو کرن نا روشن آ خیال تاریخ دان یخین تخاکا کہ تاریخ آجوئی نا پارہ غا دیمروی نا کسہ ءِ۔ او ایمانوئل کانٹ نا ہمو لوز آتے وزن تیک کہ “آجوئی نا بِج ہرا وخت زندہ مریک، ہر انقلاب تون اوار پین دیمروی کیک، و اوکان گڈ اعلیٰ درجہ نا جوانی نا کسر ءِ تیار کیک۔”
ہرا وخت زوراکی نا وخت مرے، گڑا ننے دیر ٹپی کننگ کیک کہ آجوئی گڑا تا فطری وڑ ڈول مننگ کیک؟ ہرا وخت برجاہ جنگ آک مریر، گڑا دیر ننے ٹپی کننگ کیک کہ امن و آجوئی دوئی مریک؟
انقلاب و آجوئی نا سفر حالیت و ویل و چھپ راست آن دوئی موقع نا محتاج مفک، دیمروی و آجوئی نا پارہ غا سفر، تاریخ نا وہینگ آ فطری کسر ءِ۔ سرسہبی کن دا المی مریک کہ تاریخ نا دا فطری وہینگ آ تیوہ آ یخین تون اوار عمل مرے و پک یخین نا دا تریشونک ءِ تینا تہٹی زندہ تخنگہ،حالیت حق ئٹ مرے یا نا چپ۔
آجوئی نا دا تریشونک نیلسن منڈیلا ٹی المی مرو، ایسر ئٹ بندی مریسہ آجوئی تینے آن زیات طاغتور تینا جیل ئنا خیال کروک آتیان دوئی مننگ و دا یخین المی فلپائن نا “کورازون ایکینو” ٹی مرو، امو زالبول ہرا تینا اَرغ نا ہیت ءِ بنیسہ اسہ مفروک آجوئی نا منصوبہ ءِ جوڑ کرے و دادے پیہن رنگ ئنا پچ آتیٹ ایسری تس۔
جہان ارٹمیکو جہانی جنگ نا بھس کاری تیان بچا و ہٹلر نا جرمنی ءِ باہ تس، ہمو ہٹلر ہرا ہچبر بے سہب مفروک سرپد مننگاکہ، او باہ تس۔ ڈیر آن اسہ “ولی برینڈٹ” و اسہ “کونراڈ ایڈناؤر” پیش تما، ہرا اسہ آجوئی چاگڑدی ئسے نا بنماس ءِ تخا۔ ہولوکاسٹ آن اسرائیل نا ریاست بس، آجوئی و جمہوری، چاہے متنازعہ انتئے اف۔
تاریخ دُن انگا ویل آتیان پُر ءِ، ہراڑے نزوری حالیت و ویل آتیان چپ آن بیدس اسل تینا ہمت و عزم نا سوب آن تینے آن بھاز بھلو طاغت آتے باہ تریسہ تینا آجوئی نا رکھ کریر۔ پِنی حالیت “جنگ کرائے” مس یا “اگنیکورت نا جنگ”، “ویکتوف ہِل نا جنگ” مس یا گڑا شانزدہمیکو کرن ٹی سلطنت عثمانیہ نا طاغت و سوختئی نا مقابلہ کریسہ مالٹا نا سرسہب رکھ کروک آ مالٹائی غیرتربیت یافتہ چنکا دستہ مس، ہرانا رد ئٹ والٹیئر پاریس کہ “تاریخ ٹی اسہ ہم جنگ اس مالٹا نا رکھ ئنا جنگ آن زیات یات تخننگپرو۔” دا ویل آک یات تیرا کہ “ٓآجوئی نا بج ہر وخت زندہ مریک۔”
ہرا وخت برجاہ بلوچ راجی تحریک نا بناء مس، گڑا سیاسی سرکل آک و سوبر لس حلقہ آتیٹ ہرا وخت نم دا بحث ءِ بش کیرے کہ برجاہ جنگ ءِ تینا جنگ سرپد مریسہ داٹی اوار مروئی ءِ یا گڑا دا راجی جنگ ئنا سیاسی و اخلاقی امنا کروئی ءِ، گڑا بھاز آسراتی، گمان، تحفظات و مننگ کروک تون ہمگرنچی اسہ سوج و گمان ہر ذہن ئٹی ساڑی مریک و دانا وار وار درشانی کننگیک کہ بندغ آک جنگ کرور، ندری ہتور، کہور و کسفور ولے جنگ بیرہ اسہ تپہ نا دوٹی ءِ، ہرا وخت آ تپہ خوائس بٹن خلیسہ جنگ ایسر کرو، گڑا ہرا وخت اندا نیام ئٹی ہرافک ندری تور، ہرا بندغ آک زیمی مسر، ہرافتا نسخان مس، تیوہ آک بے سود ثابت مرور۔ دا سوج و گمان نا اینو خن خنوک اندازہ مریک کہ ہرا وڑ ئٹ باقاعدہ بندغ آک جنگ ئٹی اوار مروئی اس او مننگ کپک ، او وخت ہم اینو آنبار دا سوج آک و گمان تا ورندی ٹی دلیل دا اس کہ دا جنگ داسا اسہ بندغ یا اسہ تپہ نا دوٹی اف کہ ہرا وخت ہم خوائے بٹن ءِ خلسیہ جنگ ءِ ایسر کہ۔ داسا دا جنگ تنظیم آتا دوٹی ءِ و سرگپ نا وڑ ئٹ مسونے و مونا ہم ہنو بلکن راجی آجوئی اسکان برجاہ مرو۔
ہرا کچ اسکان مخلوق دا تاویل آ باور کریرہ یا نہ او اسہ جتا ءُ ہیت ئسے، ولے اینو دا دلیل و دا راستی راست ثابت مسونے کہ داسا جنگ تنظیم کننگ ءِ۔ داسا دا سلوف آجوئی اسکان برجاہ مرو۔ گدرینگوکا وخت ئٹ مخلوق نا ذہن آتیٹ ہرا گمان و تحفظات اس، او تحفظات اگہ تیوئی وڑ ئٹ ایسر متنے ولے داسا بھاز نزور وڑ ئٹ مچے کچ اسکان شاید ساڑی مرے۔ ہرانا پاش ثبوت بلوچ ورنا تون اوار اوار ہر تپہ نا بندغ آتا جنگ آجوئی ٹی پد مہ پد اواری و ایلو پارہ غان ورنا تا ندریک و جنگ ئٹی خطرہ افینگ نا فیصلہ ءِ۔ دا ندریک امو امیت آن پیوست ءُ کہ داسا دا جنگ آجوئی اسکان برجاہ مرو، و ندریک اندن ہنوفس۔
سلیس ہیت ایلو المی سوج نا، گڑا ہرا وخت ہم علاقائی حالیت ئٹ بدلی مس، خاص وڑ ئٹ افغانستان ٹی اندن بدلی مس گڑا بحثیت ہمسایہ ملک ننا جنگ آ زہم المی تمو۔ افغانستان نا حالیت نا سوب آن گدرینگوکا وخت ہرا وڑ جنگ بے پامی تا گواچی مس، اندا نا سوب آن مخلوق نا ذہن آتیٹ گمان، سوال آک و خلیس و داسا ہم ساڑی ءُ۔
گدرینگوک آ وخت ءِ ہچ بے پام کپیرے بلکن گدرینگوک آ وخت آن ہر وخت گڑاس ہلبو ولے گدرینگوک آ وخت ءِ برجاہ وخت ئتون ہمگرنچ ءِ، بروکا وخت آتون ہمگرنچ و امو وڑ مثبت یا منفی سوب تا امیت تخننگ منطق و سائنس نا امتحان آ تیوہ دڑینگپک۔
اینو افغانستان نا دروشم ئٹ اسہ بھلو بدلی اس مسونے، و مونا ہم اندا وڑ بدلیک و چیلنجز آک ننا کسر نا مونا بریسہ کرور ولے نن بلوچ بحثیت جہدکار یا جہد تون ہمگرنچ بندغ آک انت سوج خلیرا، انت خنیرا، انت سرپد مریرا و انت شعور تخیرا؟ کنا صلہ دادے کہ ہرا وخت ڈیہہ ئٹ امریکہ تون اوار تیوہ نیٹو عملاَ ساڑی اس گڑا او وخت خوش فہمی تیٹ گواچی مریسہ خوشی آن بغل کننگ کہ امریکہ بابا برو آجوئی ئتو سد فیصد سہی الو و اینو ہرا بندغ آک امریکہ نا واپسی ءِ بلوچ تحریک نا ایسری سرپد مریرہ او ہم سہی افس۔
سوج دا ودی مریک کہ ساڑی جنگ ہرا وخت بناء مس گڑا امریکہ او وخت افغانستان و ڈیہہ ئٹی ساڑی الو، گڑا واپس امر اسہ بھلو تحریک ئسے نا بناء نائن الیون آن مست تدوکا کرن نا ایسری ٹی مننگ کروک مس؟ یا گڑا انت ئسے امریکہ او وخت کلہو تسوسس کہ بلوچ ایلم آک نم جنگ ءِ بناء کبو، ورلڈ ٹریڈ سینٹر آ جہلو مرو اوکان گڈ نن افغانستان آ برون نما کمک ءِ کرون و اوکان گڈ امریکہ ہرا وخت افغانستان ٹی اس ہم گڑا او انت مش بلوچ راج آجوئی نا جنگ ءِ سپورٹ کرے؟
امو وخت ہرا ٹائم کہ جنگ بناء مس گڑا انت اسہ ہم راہشون یا جہدکار اس دن دعویٰ کرے کہ “ببو آجوئی نا جہد ئٹی اوار مبو، دژمن نا برخلاف جنگ کبو، اگہ امریکہ افغانستان آن ہنا یا ننا کمک کروک متو گڑا واپس نن جنگ ئنا دکان آ قلف اس خلیسہ واپس کان؟” کنا خیال اف، اگہ دا وخت بلوچ آتے اسٹ دا پائک، ہر اسہ ہم بلوچ جنگ ئٹی ہمگرنچ مریسہ تینا خاہوت، اُرا، کاروبار، ملازمی، تعلیم و ساہ ندر کپک۔ اینو تیوہ آک ندری تسونو و تننگ ءُ بیرہ راجی آجوئی نا امیت و ارمان ءِ الیسہ ندر مننگ ءُ گڑا انتئے جہان و امریکہ و افغانستان نا حالیت نا رحم و کرم آ تیوہ آ آجوئی نا جنگ ءِ گڑا انتئے امریکہ نا امیت آ ہلین؟
اسہ ہم زی شعور بندغ اس دا ہیت آن پدی مننگ کپک کہ ڈیہہ ئٹ مروکا جوان یا خراب بدلی تیا بلوچستان، بلوچ راج و بلوچ تحریک زیمی مرو، المی زیمی مرو، گڑا دانا دا مطلب دا اف کہ جنگ آن نرینگ و جنگ ءِ ایسر کننگ کین۔ المی، جنگ ئٹی اسہ وخت ہرا گام مونی، اسہ گام پدی مروک آ حکمت عملی مریک ولے دا فیصلہ تنظیمی حکمت عملی نا رد ئٹ مریک، دا فیصلہ آک ہوٹل، پارک و فٹ پات آتا تولیسہ پالی آ چاہ نا گلم و سگریٹ نا مول ءِ باف خلینگ آن مفسہ۔
دا فیصلہ ہمو کیرا، ہرا عملی وڑ ئٹ جنگ و جہد ئٹی اوار ءُ، اوفتے تینا جنگ آن ہلیس تیوہ آ ڈیہہ ئٹ انت مننگ ءِ و انت مرو، دا تیوہ آتا شعور مریک۔ جنگ آن مُر، عمل آن مُر، خدا کہ اسہ افلاطون اس ہم مرے نم سرپد مبو نم ہمو جنگ ئنا در ئٹ بیرہ خیال ئٹ برنج دم تیک و ہچ اف۔ بس اونا مچ تجزیہ آک، تبصرہ و گمانی، تارمئی ئٹ تیرخلینگ آن بیدس ہچ اف۔
تدوکا وخت ئٹ ہراتم پرنس آغا عبدالکریم یا نواب مری صاحب واپس مسر، او وخت و اینو نا حالیت ٹی زمین و آسمان نا فرخ ءِ، ایلو تیوہ آ گڑاتے یلہ کبو بلوچ راجی شعور و سوج ئنا پڑ آ ہمو وخت انت اس و اینو انت ارے؟ نواب صاحب تینٹ مناسس کہ او واپسی آ خل خسینگ نا امیت کریسس ولے اونا بخیر کروک آک پل خسارہ۔ اینو ای پاننگ کیوا بندغ آتا شعور و سوج نا پڑ پایک کہ اگہ کس اس سلاء بٹیسہ واپس ہنو گڑا پل نہ خل تیٹ بخیر کرور تا۔
حالت بدل مسونے، ورنا تا ہمت، شعور،جوزہ امو کچ اسکان بڑز ءِ کہ او فدائی سربلند نا وڑ تینا ساہ ءِ تینٹ ندر کننگ ءِ و حالیت نا خمب ئٹ ہننگ آن چپی محاذ آ سوگو سلوک ءِ۔ دا ورناک داسا اسٹ ءِ ہم بشخوفس کہ او افغانستان نا حالیت ءِ نیمون اس جوڑ کریسہ لغوری نا گواچی مریسہ دژمن نا مونا کاٹم شیف کیر۔
اسہ پارہ غان ورنا تا شعور نا پڑ ایلو پارہ غان دا بیست سال ئنا جنگ ئٹی تیوہ بلوچستان ئٹ اسہ دنو اُرا اس زیمی متنے، دا ندریک، دا ڈُک، دا پریشان خاہوت آک اسٹ ءِ ہم بشخوفس۔
سختی و ڈُک مست ہم ئسوک، اینو زیات مرور ولے ہرا جنگ ءِ او برجاہ اس و برجاہ مرو۔ بیرہ مخلص جہدکار آتیان دا امیت ءِ کہ او دا نازک حالیت ٹی سہب شام خواری کریسہ ندر مریسہ تینا راج ءِ جہان نا داخس باور کرفون کہ ڈیہہ ئٹی حالیت نا بدلی آن ہم دا جنگ ہچ تورینگپرو بلکن زیات سوگو مرو۔ اگہ راج ءِ دا باور مس گڑا ہر وخت تیوہ آ راج جنگ اتون اوار سلوک مرو، اوفتے امیت مرو کہ دا جنگ داسا ہچ وڑ ئٹ ہم سلوف۔
دی بلوچستان پوسٹ : دا نوشت اٹ ساڑی ہیت و خیال آک نوشتوک نا جند ئنا ءُ، دی بلوچستان پوسٹ میڈیا نیٹ ورک نا دا ہیت آتے مَننگ الّمی اَف و نئے کن دا ادارہ نا پالیسی تا درشانی ءِ کیک۔