تاریخ نا دیمروی امر مریک؟ – ڈاکٹر مبارک علی | عتیق آسکوہ بلوچ
ڈاکٹر مبارک علی | عتیق آسکوہ بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
وخت ئتون اوار تاریخی تدینی تیٹ ودکی مریسہ کیک و اوفتے رکھنگسہ ہم مسونے۔ دا سوب آن دے پہ دے تاریخ نا لِیک شابیت آن شابیت مریسہ ءِ۔
تاریخ نا بنائی دور ئٹ ملک آک تینا ہمسایہ راج و ملک آتون زیات واخبی تختورہ۔ اوفتا معلومداری نا ذریعہ سوداگر آک مسرہ یا سیل سوات۔ بولی نا فرخ نا سوب آن ہم اسٹ ایلو کن نادرست مسرہ۔ دا بے واخبی نا سوب آن ایلو ملک آتا و اوفتا ربیدگ نا بابت ئٹ اوفتا خیال منفی مسکہ اوفتے دا لس وڑئٹ غیر مہذب یا باببیرین پاریرہ۔ راج آتا اسٹ ایلو تون حوالکاری ہمو وخت مسکہ ہراتم اوفتا نیامٹ جنگ آک مسر و بھلا بھلا سلطنت آک ٹہینگار۔ دا حوالکاری تا سوب آن راج آک پاش وڑئٹ اسٹ ایلو آن خڑک مسر و اسٹ ایلو نا ربیدگ آن ہیل کننگ ہم بناء کریر۔
تاریخ امر جہانی مس و دانا سرحال آتیٹ ودکی مس۔ دا سرحال آ Writing History in the Global Era کتاب نوشتہ کننگا ہرانا نوشتوک لین ہنٹ ءِ۔ او تینا پٹ و پول نا ذریعہ ئٹ درشان کرے کہ تاریخ امر جہانی مس و او ہرا سختی تیتون مون تس۔
اسہ وڑئٹ دا نا بناء چارمیکو سدی قبل مسیح ئٹ ہیرو ڈوٹس نا نوشتوک تاریخ ءِ۔دا کتاب ایران و یونان نا جنگ آتیان گڈ نوشتہ کننگاسس۔ ہیرو ڈوٹس دا اِرا ملک آتا مون پہ مونی ءِ دے ٹِک و دے کہی نا نیامٹ مروک نظریاتی مون پہ مونی پارینے۔
یونان دنکہ جمہوری ئس اندا خاطر داڑے آزاتی ئس۔ ایران ئٹ بادشاہت نا سوب آن زوراکی ئس۔ گڑا دا جنگ آزاتی و بے دادی تا نیامٹ ئس ہراٹی یونان سرسہبی خنا۔ ہیرو ڈوٹس ایران و مصر آ ہم ہنا و جند تا او جاگہ تا حالیت آتیا چمشانک شاغسہ اوفتے تاریخ اٹ اوار کرے۔ رومی سلطنت نا عہد ئٹ ہم ایلو راج آتا تاریخ آن واخبی بناء کرے۔
دافتیٹ جرمن قبائل گال یعنی فرانسیسی، برطانوی و بحر روم و نامئی دے ٹک نا ملک آک اوار ئسر۔ عرب آک ہم فتح کریسہ کریر گڑا اوفتا مورخ آک ہم ایلو راج آتا تاریخ آ پام کریر، ولے دائسکان تاریخ پورو وڑئٹ جہانی متویسس۔
تاریخ نوشتئی ئٹ ہمو وخت آشوبی بدلی بس ہراتم یورپی سامراج آن آجوئی آن گڈ ایشیا، افریقہ و جنوبی امریکہ نا ملک آک خودمختار مسر۔ دا ملک آتیٹ راجی ریاست نا بنماس تخنگا ہرا راجی تاریخ ءِ ودی کرے۔ راجی تاریخ نا لیک جغرافیائی وڑئٹ تینا ملک نا حد و ہویل اٹ مریک و دانا مسخت دا مریک کہ راج ءِ جتا تپہ، قبائل، برادری و تالان مروک مخلوق ءِ ربیدگ نا بنیات آ اسہ راج ئسے نا دروشم تننگے و اوفتیٹ چاہنداری نا گمان ودی کننگے۔
اندا خاطر ایلو راج آتا تاریخ نا بابت اوفتا رویہ داڑاسکان مریک کہ ہرافتا تعلق مرے یا پیشن نا پالیسی تو نئے تو او تینا پورو پامداری ءِ راجی تاریخ ءِ شابیت آن شابیت کننگ ئٹ گٹ مریرہ و اونا ہمو بشخ آتے مونا ہتیرہ ہرا دائسکان اودیم ئسر۔ اندا خاطر راجی تاریخ و جہانی تاریخ ئٹ مون تس ودی مریک، ہراٹی جہانی تاریخ ءِ بے پام کننگک۔
پوسکنا دور ئٹ تاریخ ءِ جتا چشمانک آتا کمک تون نوشتہ کننگ مریسہ ءِ۔ دنکہ زالبول تحریک تاریخ ئٹ زالبول تا کڑد ءِ مونا ہتنگ ءِ۔ خلقتی مورخ چاگڑد نا لس مخلوق ءِ تاریخ نا بشخ کننگ ءُ۔ 1917ء نا انقلاب آن گڈ تاریخ ءِ مارکسی چمشانک تون نوشتہ کننگ نا بناء مس۔ ہرانا مارکس پاریسس کہ تاریخ ئٹ تپئی مون تس نا سوب آن اونا عمل مونی کائک۔ اندا دور ئٹ ہم سن تاریخ نا ہم دود مس۔ ہراٹی ملک آک اسٹ ایلوڑ تون مون تریسہ تینا دیمروی نا معیار ءِ اُرار و دا ہم کہ انت اسٹ ایلو آن ہیل کننگ نا خواست ءِ یا جتا مریسہ دیمروی کننگ مریک۔
دا نوشت ئٹ ورلڈ ہسٹری یا جہان نا تاریخ نا مضمون گچینی تخوک مسنے، دا تاریخ ئٹ ایلو ملک آتا بابت معلومداری تو مسکہ، ولے اوفتا نیامٹ تعلقداری و سیالی تے اوننگتوکہ۔ دنکہ رومی سلطنت و چین نا ہان خاندان اسٹ آ عہد اٹ ئسر، ولے ہڑتوم آتا نیامٹ ہچ ءُ حوالکاری یا اسٹی اس الو۔
جہان نا تاریخ ئٹ زیات دے ٹک و دے کہی نا متکنا تہذیب آتیا پٹ و پول کننگا۔ دا پٹ و پول ئٹ آثار قدیمہ ہم اوفتا کمک ءِ کرے و متکنا تہذیب آتے پٹیسہ متکنا راز آتے جہان نا مون پاش کرے، ولے پوسکنا دور ئٹ جہانی تاریخ اسیکہ وا پوسکنو طاغت اسیتون مونا بسونے۔
دانا سوب سائنس و ٹیکنالوجی نا دیمروی ءِ۔ Email، Internet و Youtubeچاہنداری نا کوڑ ءِ تیوی جہان کن ملانو۔ ریلوے و جہاز آتا سوب آن اِن و بر نا آسراتیک ودی مسونو۔ روزگار نا رند ئٹ مخلوق اسہ ملک آن ایلو ملک آ ہننگ ءِ۔
ہراتم زرگزرانی خواست آک زیات مریر گڑا وطن و راج نا مابت ہم کم مریک و مخلوق تینا بنماسی وطن ءِ یلہ کریسہ غیر ملک آتیٹ آبات مریرہ و ہموڑے تینا پوسکنا چاہنداری ءِ جوڑ کیرہ۔ سوداگری ہم جہانی ربیدگ ءِ شابیتی بشخا دانا درشانی نن کُننگ ئٹ، بیننگ ئٹ، اُراتیٹ و شاپنگ مال تا دروشم خننہ۔ راجی بولیک ہم بدل مننگ ءُ و اوننگہ گلوبلائزیشن نا پِن آ امریکی و دے کہی ربیدگ تالان ءِ۔
اندا سوب امریکہ و یورپ تاریخ ءِ جہانی کننگ ءُ کہ جہانی تاریخ راجی تاریخ ءِ نزور کریسہ یا اودے ایسر کریسہ دے کہی سیاسی و زرگزرانی سلطنت ءِ ٹہیفہ۔ جہانی تاریخ راجی ربیدگ ءِ ہم ایسر کننگے و راجی زرگزرانی ءِ ہم، اندا سوب جہانی تاریخ تون گلوبلائزیشن نا عمل ہم برجاء ءِ و دا پاننگسہ ءِ کہ جہان گلوبل ولیج مننگ ءِ، ولے دا گلوبل ولیج ئٹ مسٹمیکو جہان نا ملک آتا اہمیت اس اف۔ اندا سوب جہانی تاریخ و گلوبلائشین تون مون تس راجی تاریخ و راجی ربیدگ ئٹ کننگ مریک، ولے دا رِدئٹ ایشیا و افریقہ ملک آتے راج نا پوسکنو بنماس اس تخوئی مرو۔ او راجی ہرا سیکولر بنماس آ ٹہیفوک مرے و ہراٹی اقلیت ءِ اکثریت نا کچ حق تننگ مرے۔ جمہوری ادارہ و رواج ءِ سوگوْ کننگے و خلقت ءِ آجوئی و حق تننگ مرے کہ اوفتا سیالی تینا راج و ربیدگ تون مرے۔ اندا وڑ گلوبلائزیشن تون مون تننگ مریک۔
ولے دا ہم الّمی ءِ کہ جہانی تاریخ تون واخبی دوئی کننگ مرے و ہرا ملک آتون سیاسی و سوداگری مفادات ارے اوفتا تاریخ و ربیدگ ءِ خواننگہ دنکہ پاکستان نا تعلیمی ادارہ آتیٹ یورپی و امریکی تاریخ دیخہ بھاز خوانفنگ مریک ولے چین و جاپان ہرافتیتون ننا سیاسی و تجارتی سیالیک ءُ، اوفتا تاریخ و ربیدگ آن نن اسُل واخب افن۔ اندا حالیت ہندوستان نا تاریخ نا ءِ، نئے نن اونا متکنا و پوسکنا تاریخ نا درک ءِ کینہ و نہ اونا بولی تے ہیل کینہ۔ ہرانا سوب آن جہانی و جہانی تاریخ نا بابت ئٹ ننا معلومداری بھاز کچ ئٹی ءِ۔
و تیوہ غاتیان زیات دا کہ ننا راجی تاریخ ہم ناپورہ ءِ۔ ننا مورخ آک دانا پوسکنا سیاسی تاریخ آ پام ایترہ ولے دانا چاگڑدی و ربیدگی تاریخ ءِ بے پام کیرہ و سیاسی تاریخ ہم بڑز تپہ نا چم بازی و اقتدار نا دوئی کننگ نا گواچی مریک۔ گڑا دا راجی تاریخ نا ساڑی گری ئٹ نہ تو راجی شعور نا ودکی نا امیت ءِ و نہ جہانی تاریخ و گلوبلائزیشن تون مون تننگ مریک۔
دی بلوچستان پوسٹ : دا نوشت اٹ ساڑی ہیت و خیال آک نوشتوک نا جند ئنا ءُ، دی بلوچستان پوسٹ میڈیا نیٹ ورک نا دا ہیت آتے مَننگ الّمی اَف و نئے کن دا ادارہ نا پالیسی تا درشانی ءِ کیک۔