رابندر ناتھ ٹیگور
نوشتکار: ڈاکٹر مبارک علی | مٹ: برناز بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
رابندر ناتھ ٹیگور ہندوستان نا پنی ءُ شاعر، ناول نگار، فلسفی و آرٹسٹ اس ئس۔ او شانتی نکیتن یونیورسٹی نا بنداو ءِ تخا، ہرا تینا وڑ ئنا اولیکو یونیورسٹی ئس، ہراڑے آرٹ، شئیر خلنگ و رقص نا خاص وڑئٹ تعلیم تننگاکہ۔
شانتی نکیتن یونیورسٹی ٹی کلاس آک درخت آتا شیفا مسرہ۔ استاد و خوانندہ آتا نیامٹ کڑمب ءُ احوالکاری ئس۔ ٹیگور ءِ 1913ء ئٹ گیتا انجلی کن ادب نا نوبل ٹیکی رسینگا، ہرانا سوب آن اودے جہانی پڑ آ پجار اس رسینگا۔ او یورپ و امریکہ ٹی کیہی لیکچر آتے تس و تینا خیال و افکار آتے بنگالی و انگریزی ئٹ نوشتہ کرسا چھاپ کرفے۔
ٹیگور دا ہیب کیب نا آزموندہ ءِ کرے ہرا وخت یورپ و ایشیا ئٹ راجدوستی نا لیکہ بش مسوسس۔ دانا سوب آن اسہ پارہ غان یورپی سامراج و کالونیل ازم ئس۔ ارٹمیکو پارہ غان ایشیا و افریقہ نا کالونی تیٹی راجدوستی نا جوزہ آتا رِدئٹ آجوئی نا کوشست بنا مسوسس۔
یورپی کالونیل ازم نا مثیل اگہ نن برطانیہ غان ہلین گڑا او وخت نا اقتدار ایشیا و افریقہ نا ڈیہہ تیٹ تالان ئس۔ دا اقتدار پرامن وڑ ئٹ بتوسس۔ دانا بناء تجارت و کاروبار آن مسوسس و پدان فوجی طاغت نا وسیلہ ئٹ دا ڈیہہ تیٹ سیاسی تسلط دوئی کننگا۔ تجارت و سیاست نا دا اواری آن کالونی تا مالی لُٹ و پل مس و ہراتم لٹ و پل نا دا مڈی برطانیہ ءِ سرمس گڑا حکمران تپہ دانا وسیلہ ئٹ تینا شان و شوکت نا درشانی ءِ کرے۔ ولے برطانیہ نا الس ءِ داڑان زیات سواد رسینگتو۔ او ہمو وڑ نیستی، بین و چاگڑدی ردئٹ شیف ئنا تپہ آتیٹی رہینگوک ئسر، ولے اوفتے دا تاثر تننگا کہ سفید فارم راج آک برتر ءُ و اوفتیٹی خاص وڑئٹ انگریز راج دلیر سوگو و ذہنی حوالہ ئٹ کل آن بڑز ءِ ۔
دا خیال آک اوفتیٹی راجدوستی و وطن پرستی نا جوزہ آتے ودی کریر، ہرانا سوب آن او انگریز راج نا جنگ، کھسفنگ و دتر چری دا غٹ نا پالو ءِ ہلکر۔ اوفتے داڑا گمر ئس کہ اوفتا راج جہان نا زی آ تالان مروک ءِ۔ او ہمو جرنلز آتے ہیرو سرپند مسرہ، ہرافک کیہی جنگ آتے کھٹاسر۔ دا سیاسی اوغدہ دار آتا کاریم تے خیسن دروت نا لائخ سرپند مسرہ کہ ہرافک کالونی تا بست بند آتے بھاز جوانی ئٹ پورو کریسر۔
انگریز راجدوستی نا اسہ مثیل اس جنرل ڈائری نائے، ہراد 1919ء ئٹ جلیان نا باغ اٹ مخلوق ءِ پاش وڑئٹ کھسفے۔ انگریز راج اودے ہیرو جوڑ کرسا اوڑکن چندہ مچ کرے و اودے برطانوی اقتدار نا رکھ ءِ کروکا نا پن ترسا اونا لس کھسفنگ نا عمل ءِ جوانو گام اس پن تس۔
راجدوستی نا ارٹمیکو دروشم ہندوستان ئٹ ئس، ہراڑے دانا رِدئٹ آجوئی نا جہد برجا ئس۔ دا جہد نا سوب آن راجی ہیروک قیذی مننگ نا سزا تے سگار و ساہ تے ہم ندر کریر، ولے ہندوستان ئٹ راجدوستی نا دا جوزہ اسہ کچٹ ءُ تپہ اسیٹی ئس و الس اوڑان بلد الو۔
ٹیگور اشتماعی ردئٹ راجدوستی نا برخلاف ئس۔ اونا ردئٹ دا جوزہ جدید یورپ ئٹ ودی مس و ہندا جوزہ نا رِدئٹ راجی ریاست آتا بنیات تخنگا۔ اونا دلیل ئس کہ راجدوستی تنگ نظری ءِ ودی کیک و راج تینے بھلن سرپند مرسا ایلو راج آتے چنک سرپند مریک۔ ہندا خاتران ہراتم دا جوزہ تیوہ راج آتیٹی ودی مرے گڑا اوفک غٹ اخلاقی قدر آتے خن تیان چپ کرسا ہر حالیت ئٹ تینا مفاد آتا پوروی ءِ خوائرہ۔
تاغتور نزور نا زی آ تسلط دوئی مریک و اونا جوفہ و شابیتی سلطنت بریبر ودیسہ کیک، ہرانا سوب آن امن و امان نا جاگہ غا بھس کاری و تباہی بریک۔ دانا مثیل ہندن ءِ ہمرکہ پروفیشنل بندغ آک دیمروی نا کسر ئٹ بروکا ہر بندغ و جماعت ءِ چم و طاغت نا وسیلہ ئٹ مر کیرہ و مستی ہنسا کیرہ۔ ہندا خاتران ٹیگور ریاست نا ہم برخلاف ئس۔ او پاریکہ کہ دا خودغرضی ئسے۔ ہندا خاتران ٹیگور ہندوستانی راجدوستی نا برخلاف ئس۔ دانا سوب آن راج و الس اسٹ ایلوڑان جتا مرسا تینا اہمیت ءِ گوئرہ۔
ٹیگور راجدوستی نا جاگہ غا یونیورسل ازم نا منوک اس ئس، ہراٹی راج آتا نیامٹ ہم گرنچی و اواری مرے نئیکہ دژمنی و بدی۔ ہندا جوزہ نا رِدئٹ امن و امان ہتنگ مرو۔
ٹیگور گاندھی نا سیاست نا ہم برخلاف ئس۔ او ہڷ و تس آ دو ارفنگ و سودیشی جنز آتا سواد آتا منوک اس الو۔ انتئیکہ دا جنز آتیٹی دا پڑو تننگاسس کہ برطانوی حکومت تون ہچو کمک اس کننگ مف۔ انگریزی مال نا بائیکاٹ کننگ مرے و سرکاری نوکری تیان استعفیٰ تننگے۔ ٹیگور دانا زی سخت نغد کاری کرے و پارے کہ اگہ سکول و کالج آتا استاد آک نوکری تے یلہ کرور گڑا دانا نسخان خوانندہ آتے مرو۔ اوفتا خواننگ ایسر مرو و داڑان ہندوستان نا دیمروی ٹی اڑاند ودی مرو۔ او گاندھی نا چرخہ تڑنگ ءِ ہم بے سواد سرپند مسکہ انتئیکہ ٹیگور لس روایت آتیان جتا ہیت کریکہ۔ ہندا خاتران سیاسی ہند آتیٹی اونا زی آ سخت نغد کننگا۔
ہندوستان نا دیہاڑ نا باروٹ یورپ نا دانشور آتا دا پاننگ ئس کہ داٹی نئے ٹریجڈی اس ارے و نئیکہ جنگ اس و اسکان کہ دیہاڑ ئٹ دا تومکا گڑاک مفس گڑا او اسہ جاگہ غا سلیک۔ دانا زی آ ٹیگور گڑاس مقالہ چھاپ کرے و دا ہیت ئنا درشانی ءِ کرے کہ مہا بھارت نا جنگ ئٹ مفاد آتا جنگ ہم ارے و جنگ نا المیہ ہم ارے۔ او دا ہیت نا الم منوک اس ئس کہ بدھ مذہب نا تعلیم آک اونا منوک آتے جہانی کاریم تیان جتا کرسا اوفتے چاگڑد کن بےسواد جوڑ کرینے۔
ٹیگور انگریزی کالونیل ازم نا برخلاف الو۔ اونا پاننگ ئس کہ انگریزی حکومت نا سوب آن ہندوستان ئٹ دیمروی نا عمل بنا مسنے۔ داڑان سواد ارفنگ مرے۔ او داہم پاریکہ کہ انگریز تینا کڑدار و عمل ئٹ ہندوستانی تا مقابلہ ٹی بھاز جوان ءِ ۔ ہندا خاتران جہانی دیمروی کن اوفتا حکومت تون کمک کننگ مرے۔
ٹیگور تینا دا خیال آتے تینا سرحال و ناول آتا وسیلہ ئٹ بندغ آتے اسکان سر کرے او انگریزی ئٹ ہم نوشتہ کریسس و تینا نوشت آتا انگریزی مٹ ہم کرفے۔ مسخت دا ئس کہ ہندوستان و برطانیہ نا نیامٹ مہر ودی مرے و اوفک اسٹ ایلوڑتون اوار مرسا دیمروی نا کنڈ آ کار۔
ٹیگور نا شخصیت نا اہم ہیت دا ئس کہ اونا سیالی اسہ زمیندار اُرا سیان ئس، ہرانا سوب آن او ہچو ملازمت اس کتو و تینا مچا وخت ءِ علمی و ادبی کاریم تیٹی گدارا۔ اونا پارہ غان دنو ہچو جنز اس چلفنگ متو ہرانا وسیلہ ئٹ او بنگال نا نیست و غریب خلق آتے جوان کننگ کریکہ۔
دی بلوچستان پوسٹ : دا نوشت اٹ ساڑی ہیت و خیال آک نوشتوک نا جند ئنا ءُ، دی بلوچستان پوسٹ میڈیا نیٹ ورک نا دا ہیت آتے مَننگ الّمی اَف و نئے کن دا ادارہ نا پالیسی تا درشانی ءِ کیک۔