سوج؟
نوشت: ڈاکٹر باری آجو
دی بلوچستان پوسٹ
ایہن تو ای بھلو کتاب خوانوک اس متنٹ ولے کتاب آتا جہانی دے کنے مدام یات سلیک۔ شاید دا نا سوب دادے کہ بیست و سئے اپریلکنا ودشت دے ہم ارے۔ اینو کہ چُنکا عئید ئنا ارٹمیکو دے ءِ۔ سہب ئتون مالو کہ بش مسٹ۔ دے دائسکان پاش کتویسس۔ چُک آتا چِڑ چڑنا توار ئس۔ ای کوٹی آن پیش تماٹ۔ انت خناٹ کہ درخت آتا پَن پن اندن خوش و خرن خننگاکہ کس پائے دا سہب بیرہ اوفتے کنبسونے۔ نیلی آ آسمان کس پائے ڈغار آ رنگ چٹ تننگ ئٹی ئس۔ اودے تغ آن ٹوہینگ ئٹی ئس کہ بشہ سہب تمانے۔ (اودے سما الوکہ داڈغار ننکان خاچتویسس) ای فطرت نا دا زیب و زینت آ ہفت حیران ئسٹ کہ داخس رنگ و دروشم اراکان ہتیک؟ رنگ آتا جمال اراکا بریک۔دروشم تا کمال اراکا بریک۔ توار تا ہنینی اراکا بریک۔ سُر ئنا روانی اراکا بریک۔ سہب ئنا چرک اراکا بریک۔ خیال ئنا گِڑک اراکا بریک؟
دا سوال آک یا سوج آک یا دنکہ بلوچی ٹی پارہ تہ جُست آک جٹ ئسے کن کنا مِلی ءِ عجب پلویڑ کریر۔ ولدا ای جان کش کریسہ۔ لخ ءِچنڈیسہ پدی بسٹ تینا وتاخ ئٹی پیہاٹ۔ خلکنو بالشت ئسے آ جوکہ کریٹ توسٹ۔ ہندا سوج آتا ورندی تے سوچنگ ئٹی ئسٹ کہ اسہپین سوج اس ذہن ئٹی بس کہ دا سوج یا سوال تینٹ اراکان بریک۔ انتئے بریک؟ دا ایفتیان ام کبینو سوال اس ئس۔ ای ورندی ءِ تہ پٹنگئٹی ئسٹ کہ نظر کنا تما شیلف ئٹی تخوکا کتاب آتیا۔ اُست ئٹی خوشی نا چرک اس چکا کہ کنا سوال نا ورندی یا دنکہ بلوچی ٹی پارہتہ پَسّو، نوائے کنے دا کتاب آتا پنہ غاتیٹی دو برے، ہندا خیال ئتون ای سوچاٹ کہ ارا کتاب کنا سوج آتا ورندی جوانی ئٹ تننگ کرو؟ داسوج ئتون ای ہندن ماراٹ کہ کتاب آک ام بش مسُنو۔ جان کش کننگ ئٹی ءُ۔ کنے آ بشخندہ کننگ ئٹی ءُ۔ ہر اسٹ تا پائے کنتونے نا ہرسوج ئنا ورندی یا جُست ئنا پسہ۔
تاریخ نا کتاب اس پارے: کنے ہر ہیت اول آن ہلیس تا آخیر اسکان یات ءِ، ہر سوج ئنا ورندی کنتونے۔ فلسفہ نا کتاب اس تینا پنہ غاتےشپریفسا پارے: ہر سوج ئنا ورندی دلیل و منطق خواہک و دا ہنر کنتونے، بر کنتون سنگت مر کنے خوان، کنا دُو ءِ ہڷ ای نا دو ءِ ہلیوہ۔سائنس ئنا کتاب اس ہکل کرے پارے: ای ہر گڑا ءِ اسیکہ جوان ہُریوہ مشاہدہ ءِ تہ کیوہ ولدا اسہ مفروضہ اس جوڑ کیوہ و گڈ سر ئٹاوڑا آزموندہ کیوہ، ثابت کیوہ تہ یا رد کیوہ تہ، ہندا خاطران کنا ورندیک رد مفسہ، خواننگ خواسہ تو کنے خوان۔ مذہب نا کتاب اس دو ءِریش آ خلیسہ دن پارے: ہفت زمین و ہفت آسمان تا اَرا راز آتے کہ ای بیان کیوہ پین کس کننگ کپک تا۔ ازل آن ابد اسکان ہر سوج ئناورندی ءِ ای کل آن جوان تننگ کیوہ۔ بر بسم اللہ کر خواننگ ءِ بِنا کر۔ دا جہان و اے جہان سرسہب مروس۔
طِب ئنا کتاب پارے ہر ٹپ ئنا درمان کنتونے، ہر سوج ئنا ورندی ءِ ای چاوہ۔ ای کرن آتا کرن ئنا پٹ و پول و خید و خواری تیان پد نوشتہکننگانٹ۔ نا سوج آتا ورندی کن ای نے نا اومیت کپروٹ۔ بس نی بیرہ خواننگ ءِ بنا کر ای ہر گام نا رہشونی کن جِک سلوک مروٹ۔شاعری نا کتاب اس مور ئنا پرہ غاتیانبار تینا پنہ غاتے ملیسہ پارے: ارا جوش، ارا جوزہ، ارا خیال، ارا جمال، ارا کمال، ارا سُر، اراساز کہ کنتونے پین دیر تون ارے۔ ای دڑد ءِ درمان و غم تے خوشی ٹی بدل کیوہ۔ ای نزور ءِ تاغت ایتوہ، بندی تے آجو کیوہ۔ سلوک آتےبال ہیل ایتوہ۔ کہوک آتے زندہ کیوہ۔ ای مارشت ءِ لوز آتا پُچ بیرفیوہ۔ خیال آتا پرہ غاتیا تفیوہ ہر است اسکان سر کیوہ تہ۔ نا ہر سوجئنا ورندی ءِ ای شئیر و ساز زیمل ئٹ ایتوہ۔ کنے خوانوس خوش مروس۔
فکشن نا کتاب اس پارے: اگہ ہیت سوج ئنا و اونا ورندی نا ءِ تو کنے آن اینگ کس اف۔ نی ہریفسہ کر ای نا ہر سوج ئنا ورندی ءِ تتویٹکنا پن ءِ بدل کر۔ مصوری نا کتاب اس پارے: ای تو ہر سوج ئنا ورندی ءِ تینت جوڑ کیوہ۔ تینا رنگ آتیٹ، تینا لکیر تیٹ ای انتس کہ خواہوپاننگ کیوہ۔ کنکہ نا ہچو سوج اس سخت مفرو۔ علم کیمیا نا کتاب اس پارے: ای خل تے خیسن کیوہ، مِش تے پیہن کیوہ. نی کنے انتئےخوانپیسہ۔ ایکان نا سوج مرو داکان کنا ورندی۔ ہلہ بر ہُرے کپہ۔ ریاضی نا کتاب اسٹ ارٹ مسٹ پاریسہ ہکل کرے پارے: کنے کائنات ناموسیقی و شاعری ہم پارہ۔ بس کس پہہ مرے۔ ای اسہ زرہ ئسے آن کہکشان تا کہکشان جوڑ کننگ کیوہ و ڈغار و آسمان تے اسہ زرہئسے ٹی بندی ہم کننگ کیوہ۔ ولے ہیت دادے کہ کس کنے پہہ مرے۔ اگہ ارے نے وس اس تو توکل کر بر کنتون دُو پہ دُو ہڷ۔۔ کان، نا ہرسوج ئنا ورندی ءِ ایتوہ۔
کتاب آتا لڑ دائسکان بھلن ئس۔ پین کیہی کتاب آک تیار تولوک ئسر کنا سوج آتا ورندی تننگ کن۔ ولے پیشن چُک آتا چڑ چڑ بڑز مریسہئس۔ اوفتا ہنینا توار کنا خیال ءِ تینا کنڈا چکا درے۔ ای پیشن پیش تماٹ کہ چک آتیکن غلہ چٹ ایتو و دیر شاغیو ایکہ تا کہ اینو کتابآتا جہانی دے ءِ و کنا ودی دے ہم ارے۔
دی بلوچستان پوسٹ : دا نوشت اٹ ساڑی ہیت و خیال آک نوشتوک نا جند ئنا ءُ، دی بلوچستان پوسٹ میڈیا نیٹ ورک نا دا ہیت آتے مَننگ الّمی اَف و نئے کن دا ادارہ نا پالیسی تا درشانی ءِ کیک۔