نادر جان قمبرانی نا زند
نوشت: نوشین قمبرانی
دی بلوچستان پوسٹ
نادر جان ناعلمی، سیاسی و ادبی بالاد نا ذی آ اونا راج تینٹ فیصلہ کیک کہ او تینا راج و ڈیہہ اکن انت خذمت کرے، اخس تینا فرض ءِ پورا کرے و ہرا وڑ اٹ تینا مخلوق ءِ علم تِس۔
ای اونا مسڑ نا حیثیت اٹ اگہ اونا شخصی پہلو تا ذی آ گڑاس پاوہ تو اندن لگیک کہ اسے افسانوی و کردار اَس پیش کننگٹ ولے حقیقت اندادے کہ او اسے دیو مالائی ءُ شخص اس ئسکہ۔ دا مِش ئنا ذگر ءُ بندغ۔
ای داخس بلن توکلی ءُ خنتنٹ نئے خوانانٹ، قدرت نا ذی آ دُنو ایمان ہمو بندغاتا مریک ہرافک قدرتی سفر و مرحلہ غاتے، فطرت نا درجہ غاتے پوہ مریرہ۔ نہ ابا ءِ کس ئنا خُلیس ئسکہ نہ گڑاسینا خواہش ئسکہ۔ او عجب ءُ عاشق، سرمست و آزادی پسند ءُ بندغ اس اسکہ۔ اونا کُل آن بلا عیاشی لمہ وطن نا کُٹ اس۔ اونا سنگتاک و شاگرد تے سما ءِ کہ اونا جمالیاتی زوق اسل باز بھر پور اس۔
ننے چنکی آن اندا پارے کہ “مار و مسڑ اَٹ ہچ و فرق اس اف۔ ہر نرینہ ٹی نیاڑی ساڑی ءِ و ہر نیاڑی ٹی نرینہ اس ارے۔ ہر انسان اسہ وخت آ ہر اِرا جینڈر نا لائخی و ہارمونز تخیک۔ مارک مسنک تے آن زیات افس بُڑز افس”
او انسانی درجہ نا ذی آ اندا پاریکہ کہ “کس اے شیف چائنگ ننا جند ئنا سُبکی ءِ”
مذہب نا حوالہ ٹی ہم آجو ئس، ننے چُنکی آن دا پارے “دُنکہ مسلمان خدا ءِ اللہ پارہ اندا وڑ کس بھگوان پائیک کس یزدان۔ کل مذہب شرف نا لائخ ءُ۔ ننا چاہنداری مذہب افک مہر ءِ.
نادر جان اشتراکیت پسند اس ئسکہ مگہ ننا اینو پگہ نا بلوچ دانشور تا وڑ قول و فعل نا تضاد والو ہشیار و ریاست پرست مارکسی اس الو۔ او اصل مارکسسٹ ئسکہ نا اودے ذاتی ملکیت اس ئس، نہ مادی گڑا تا شوقین اس۔ نادر جان تینکن اُرا ہم جوڑ کتو۔ درویش اس ئسکہ مَش و بیاوان تا عاشق اس ئسکہ. کنا پیرہ نا جوڑ کروکا میراتی آ اُرا نادر جان ءِ رسینگا ولے او تینا جنوزان آ ہیڑ ءِ تِسک تا۔ ابا زر ءِ شان و شوکت، طاغت ءِ جانجوڑی سرپد کریکہ۔ نوابی و سرداری ءِ استحصالی نظام نا پیداوار پاریکہ۔ یکہ اندا ہیتے کریکہ کہ بلوچ ءِ زندہ تِخوکا کاریگر، ننا بزگر، شوان، ننا ربیدگ ءِ مونا دروکا فنکار، و کشیدہ کروکا نیاڑیک بلوچ نا سردار و نواب ءُ۔ ننا راج داسکانے پوہ مفک انتئے کہ غلام ذہنیت ءِ تخیک۔ دُزاتے، لُٹ و پُل کروکاتے ہر دور نا سرکار پسند کیک، انگریز مریر یا پاکستان نا حکوت اوفک دُزاتے و وطن فروش تے سوگو کیرہ، سرداری بشیخیرہ۔ دا کل نا انصافی نا پیداوار ءُ۔ ابا دا ہم پاریکہ کہ بلوچ نا متکنا سرداری بست و بند اَٹ ٹرائبل کمیٹی فیصلہ کریکہ کہ ننا قبیلہ نا سردار دیر مننگ کیک اوفک کُلان دانا و بہادر، ذکی و انصاف دوست بندغ ءِ سردار جوڑ کریرہ۔
نادر جان بلوچ نا ہمو سفت تے بیان کریکہ ہرافک اینو پگہ لُڑد مننگو۔ اوفتے رکھنگ بلو چیلنج ئسے۔ ابا پاریکہ کہ بلوچ نرینہ تینا نیاڑی نا نت تے آ تولیک۔ اصل بلوچ نرینہ woman oriented مریک۔ نیاڑی نا عزت کن تینا دتر ءِ ایتک۔ شہید اکبر خان بگٹی ہراتم شازیہ مری ریپ کیس ئنا زی آ پاکستان آرمی نا برخلاف بلو گام اس ارفے تو ابا پارے کہ شالہ دا واقعہ مثال اس جوڑ مرے، غُٹ جہان بلوچ آتیان ہیل کے کہ نیاڑی نا شرف انت ئسے، او بلوچ تینا جان و مال نا پرواہ ہم کپک نیاڑی تیکن ندر کیک۔ ابا باز افسوس کریکہ کہ براہوئی ٹی اسے عشقیہ و داستان اس ہم افک، ننتون براہوئی کلاسیک اَٹ ماہ گَل نا سیاہ کاری نا کسہ اس ارے۔ ابا پاریکہ کہ دا ہم آزاد خیالی نا نشانی اس ارے کہ بلوچ راج سیاہ کاری نا رواج ءِ اُست آن ناپسند کیک۔
ابا اولیکو افسانہ 50 نا دہائی ٹی نوشتہ کریسسس۔ “سیاہ کار دیرے” ہمو آزمانک ٹی نادر جان دا ثابت کرے کہ تینا مسنک تے تینا ہیڑ تے زایئفہ غاتے سیاہ کار کروکاک تینٹ سیاہ کار ءُ۔ ابا دا پم پاریکہ کہ “بیرہ کسفنگ سیاہ کاری افک۔ نیاڑی تے ذہنی وڑ اٹ ٹارچر کننگ ہم سیاہ کاری ءِ”
نادر جان مَنہ سنگت آتے تینا دتر آن زیات دوست تخاکہ اوٹی بابو عبدالرحمان کرد، ماما حبیب اللہ جتک، ماما حاجی عبدلرحمان شاہوانی، بابا عبداللہ جان جمالدینی، ماما گل بنگلزئی، پروفیسر برکت علی، ماما انور لہڑی و ڈاکٹر مقبول طارق اوار ءُ۔ ایلو کل راجی ہیروز تا او پرستش کریکہ۔
نادر جان تینا راج انا و پدا جہان نا ہر بندغ نا عاشق اس ئس۔ ای اودے غُٹ زند پریشان خنتوٹ، او یکہ بشخندہ تون اوار ئسکہ۔ ای و کنا سنگتاک ہراتم کہ بلوچ راج نا در پدری، غلامی و تخلیف نا زی آ ہیت اس کرینہ، ابا ہیت آتے ننا بننگ آن گڈ بیرہ دا پاریکہ؛
“خیر مریک چُناک خیر مریک، دا ڈیہہ و ڈیہہ ئنا مِش بیرہ بلوچ تون وفا کیک شرط ننا مہر ءِ”
دی بلوچستان پوسٹ : دا نوشت اٹ ساڑی ہیت و خیال آک نوشتوک نا جند ئنا ءُ، دی بلوچستان پوسٹ میڈیا نیٹ ورک نا دا ہیت آتے مَننگ الّمی اَف و نئے کن دا ادارہ نا پالیسی تا درشانی ءِ کیک۔