گوہر ملک | شان گل – مٹ: ماہ جان

گوہر ملک

نوشت: شان گل | مٹ: ماہ جان

دی بلوچستان پوسٹ

نئے وخت سلیک و نئے وخت ئنا ترندی سلیک۔ کرن آتیان پیری نا دا دے تا چرجوئی اندن برجا مریک و اندا پیری نا دے تا سوب چاگڑد تینا تہٹی بدلی تے منیک۔ اندا چاگڑدی بدلی تا زہم آک چاگڑد نا ہر شعبہ ءِ زہمی کیرہ، زالبول ءِ ہم۔

شعر و سخن مہناز رند آن بنا مریک و پدا دا لڑ سیمک و گراناز آن مریسہ بیستمی صدی اسکان بریک ہراڑے علم و شعور و چاہنداری نا روشنائی تالان مرے ۔ انگریز ٹیکنالوجی تون اوار جنگِ آزادی و ایسر ئٹ انگریز آن دو خلاسی۔۔۔ داڑان بیدس بلوچستان نا چندی شار و خلق آتیٹی تعلیمی درسگاہ ملنگسہ کریر۔ اوار ہی 1917ء نا روس ئنا عظیم بالشویک آشوب جہان ءِ اسہ پوسکنو چاگڑدی شعور و سوچ ئسے آن چاہندار کرے۔ اندنکہ دا آشوب یا بدلی بلوچ ڈغار آن اسل خُڑک مسوسس۔ گڑا اونا زہم آک ننا چاگڑد آ تمنگ المی و قدرتی گڑا اس ئسر۔ ہرانا سوب آن بلوچستان ئٹ بھاز زوت دانا بدلی تا زہم آک پاش وڑ ئٹ مارینگسہ کریر ۔ و اندن داڑے خوانندہ بندغ آک سامراج نا برخلاف و راج دوست سیاسی تحریک جوڑ کننگ بنا کریر۔ خواجہ گل خان نصیر دا تحریک نا بشخ اس ئسک۔

میر گل خان نصیر تینا علمی و سیاسی بڑز ہند ئنا سوب آن ساندہ ننا شرف و مہر ئنا بنجاہ مس۔ ہراتم آن ہوش ئٹ بسون، نن اونا شرف ءِ کریسہ کرین۔ او وخت ہم، ہراتم بھیم بش کروک حالیت آک اودے جنگی شاعر اس مننگ آ بے وس کریسر۔ و ہمو وخت ہم، ہراتم اودے بخت آ اُروک آتا بد رد کننگ آن لمبہ ئٹ بروک بلوچستان نا ہورک آ سیاسی میدان نا ایلو کرک آ ساڑی سرکار نا بھاز خڑک دھکہ تننگا۔ نن اونا شرف ءِ ہی کریسہ کرین کہ اونا سلامتی نا شاہدی ءِ “بھلا” بزنجو تریسہ ئس۔ اونا بھلُنی نا شاہدی ءِ اونا بھلا و باز انگا سرحال تیا نوشت آک ایترہ۔ گڑا دا عمل ئٹ نن سبکی نا جاگہ غا بزنجو نا “کبینی” نا چنک سنگت مسون، و مصنف نا بھلا تخلیق آتا خوانوک۔ اسہ ہم بندغ ئسے نا کڑدار کشی مہم ئٹ بشخ مفننگ آن بھلا نعمت و پین ہچ اس اف۔

میر گل خان نصیر نئے بیرہ تینٹ دا ڈغار کن رحمت نا سوب اس ثابت مس بلکن اونا بھلا مسڑ گوہر ملک ہم باوہ نا رند آتیٹ ہنیسہ راجی خذمت ئٹ لگوک مس۔

او پنجگور نا ہند آ 26 اگست 1938ء ٹی ودی مس۔ او دائسکان اِرا سال ئنا اس ئسک کہ اودے پولیو نا ناجوڑی مسک ہرانا سوب آن او بدنی رِدئٹ ساندئی کن شل مسک۔ ولے دا شل مننگ ءِ نئے او منا و نئے اونا عزم و ہمت و جوش آن پُر باوہ گل خان نصیر۔ علاج تو ساڑی الو ولے او مسڑ ءِ باور تو تننگ کریکہ، اودے تربیت تننگ آن اسہ نارمل و جوان ءُ بندغ اس تو جوڑ کننگ کریکہ۔ گڑا میر صاحب چنا نا معذوری نا دا چیلنج ءِ منیسہ اونا تعلیم و تربیت نا تیوہ بست و بند ءِ اُراٹی تینا سِر آ ہلک۔ نوشکی نا او وخت ئنا پدماندہ انگا ذہنی سطح نا تہٹی و فیوڈل چاگڑد آن مست رہینگسہ ہم میر گل خان نصیر تینا مسن تے خواننگ نا زیور آن بیرفے۔ او جیل ئٹ مسکہ گڑا چھٹی تا سوب و ہراتم جیل آن پیشن مسکہ یا سیاست نا پُر آشوب خواری تیان دوارہ اُراغا بسکہ گڑا او تینا مسڑ تا لکھنگ ، خواننگ و تربیت ءِ سوگو ڈول ئٹ بنا کریکہ۔

دانا غا باوہ نا دانا غا مسڑ بھاز زو ہمو کُل ءِ گڑاتے ہیل کرے ہرا باوہ نا است خواہی ئسر۔ ایہن تو گل نصیر ءِ تینا  ہڑتوم آ مسڑ تے تو مہر ئس ولے گوہر ملک اونا ہم خیال و رازدار ئس۔ مطلب او تینا اُست ئنا ہیت ءِ اودے پاریکہ۔ میر گل خان نا چنکا مسڑ گودی گل بانو نا کُل آن بھلا راجی خذمت دا ئس کہ او میر و خان آتیان بارو نواسہ تریسہ میر گل خان نصیر نا جیل و جلا وطنی تیٹی خوشی نا اسہ ساعت اس بخشا۔ بہرحال او ہر جیل خانہ غان چناتا ودشت ، تعلیم و جانجوڑی  کن لکیسہ کریکہ۔ (گل بانو نا برام آغا ظاہر تون مسوسُس).

گوہر ملک تینا باوہ غان دوئی کروکا علم ءِ تینے اسکان توروک متئو بلکن اود تینا اُراٹی خاہوت نا کُل مسڑ تے خوانفنگ نا ذمہ ءِ ارفے۔ اِرٹمی پارہ غان او تینا باوہ نا لائبریری نا کتاب آتے خواننگ بنا کرے۔ و اندن تینا ملاسی علم نا جارات و علم و شعور ءِ ودیفسہ  کرے۔ تینٹ میر گل خان نصیر تینا مسڑ نا سیاسی ، علمی و شعوری تربیت ءِ اسُل ہمو ڈول ئٹ و ہمو چِر آتیا کرے امر کہ جواہر لال نہرو تینا مسڑ اندرا گاندھی نا تربیت ءِ کریسس۔ میر گل خان نصیر جیل آن ہراتم گوہر ملک ءِ چھٹی لکھاکہ گڑا اوفتیٹی اُرا نا حال احوال و خیریت ءِ ہرفنگ آن بیدس پیشن جہان و تینٹ بلوچستان نا ہر وڑ ئنا سیاسی حالیت و تدینی تیان اودے باسما تخاکہ۔ تاکہ اونا سیاسی شعور و ذہنی ودشت ئٹ ودکی مرے۔ گل خان نصیر نا کہنگ آن پد بھلو وخت اس اونا مسڑ گوہر ملک قلم نا تعلقداری ئٹ ننا ایڑ جوڑ مس۔ دا فیصلہ البتہ متویسس کہ او بھلا ءِ یا ای!۔۔۔۔۔ اشارہ ئٹ پاریسہ کیو کہ ای اونا تحریر آتے مٹ کرینٹ ، او کنا تحریر آتے کتنے۔

مس دن کہ ہراتم ای بلوچی زبان بولی نا لکھوک آ افسانہ آتے خواناٹ گڑا ای گل و بال مسوٹ۔ اسُل ذگر بولی نا افسانہ۔ باوری گوہر ملک نا افسانہ غاک کچ ئٹ مرور ولے او کل ءِ نن دائسکان دوئی کننگ کتون۔

افسانہ آتیان “بلک پرچہ تہنا انت”، “سنٹ” و “زبو” آنبار انگا اونا پنی آ تخلیق آک ءُ۔ اندا وڑ زند ئنا ایسری وخت ئٹ راسکوہ ایٹمی تراک تون تفوک اونا لکھوک آ پنی آ افسانہ “بلوچاں منا تیلانک داثہ” بھاز پِن دوئی کرے۔ اونا دا افسانہ ءِ بلوچی افسانہ نگاری نا شاہکار افسانہ آتیٹی اوار کیرہ ۔ “خدا جنت کہ بندہ” ہم اونا پنی آ افسانہ آتیان اسٹ ئسے۔

وس آن پیشن افسانہ آک ، چرجوئی آن پُر انگا افسانہ آک ، و سیدھا افسانہ آک ۔ جملہ بلوچستان نا ، کڑدار بلوچستان نا ، ہند آک اندا نا ، و وساہت آک اندا وطن نا ، تیوہ چاگڑدی سیاسی ماحول اندا نا ۔ بانک گوہر ملک نا افسانہ آتیٹی بلوچ چاگڑد نا وڑ و ڈولک پاش خننگک مریرہ۔ ایب کیب ، ندارہ غاک کُل ہندی۔ اونا بولی ئٹ ہم پیشن نا لوز آک بھاز مچٹ ءُ ۔ اونا افسانہ آک بھاز ہی بلوچی افسانہ ءُ۔ ذگر، دیسی ، ہندی۔ ہچو دروغ نا جوڑشت اس اف اوفتیٹی ۔ بولی ہنین، روان و چرجوئی ۔ بیدس شک نا پلاٹ ، با مسخت ایسری ، افسانویت آن پُر افسانہ ءُ گوہر ملک نا ۔ اوفتیٹی او بلوچی وساہت کاریم ئٹ ہتیک ، بلوچی فوک کڑدار آتا پارہ غا اشارہ کیک ، دیہاڑی مزاج اس شاغک و بھاز تینائی آن چاگڑد نا ہڷ و تس ءِ بیان کیک۔ زیباؤ پلاٹ، زبان و بیان نا زیبائی، زندہ انگا کڑدار آک، زیبا انگا ندارہ کشی، و تکنیک وغیرہ نا پلویڑ ئٹ اونا افسانہ آتے ادب نا بے مثال سانچہ آتیٹی شاغِک۔ زالبول آتے ایہن ہم بولی و دود آتا کل آن مُست اولیکو رکھوک پارہ۔ اودے تینا فن آ تیوہ وس دوئی ئس۔ اونا افسانہ آتیٹی چاگڑدی ناانصافی تا برخلاف جدوجہد اسہ بروک وخت ءُ گڑا ئسے نا ڈول ساڑی مریک ۔ او خیال و گمانی سرحال آتیا لکھتئو۔ او تینا چاگڑد ئٹ چارمہ کُنڈ آ تالان مروک چاگڑدی گندہ ئی تے افسانوی رنگ آتیٹ اوار کریسہ اُلس نا مونا تخنگ ءِ بنا کرے۔

گوہر جان تینا افسانہ آتیٹی زالبول آتا پدماندہ ئی ، اوفتیا برجا تخوک آ ظلم آتے، و ایلو بھاز آ ویل آتے بیان کیک۔ او زالبول آتے دا ہیت آ پام تننگ نا کوشست ءِ کیک کہ او بیرہ زالبول آخہ بلکن بندغ ءُ و ہر ساہدار آنبار اوفتا ہم حق اریر۔

گوہر ملک بلوچ چاگڑد ئٹ زالبول آتا بھس مروک زند ئنا حالیت نا اسہ اسہ پارہ غا اسہ اسہ تہہ ئٹ پٹ و پول کیک۔ علم ئنا ایجنٹ اس ئسک او۔ جاہلیت نا قسم کنوک ءُ دژمن اس ئس او، اودے ضمیر نا سودائی آن سخت نفرت ئس۔ او تینا باوہ نا وطن و باوہ نا ہم وطن آتون بے کچ مابت کریکہ۔ اندا سفت آک نے اونا افسانہ آتا بند بند ئٹی سلوک مِلور۔ داڑاسکان گوہر ملک نا نوشت آتیٹی بھاز ساف بولی، سادہ و لس بیان نا ڈول بھاز است ءِ دروک و کُل آن بھلا دا کہ اونا افسانہ آتا کڑدار آتا نیام ئٹ ہیت کننگ ذگر آ ہندی لہجہ و تینا چاگڑد ئٹی مروک ہڑدے نا بولی نا ہیت آک ءُ ۔

ہرافتے ہر خوانوک آسراتی ئٹ سرپد مریک۔ دنکہ او اسہ تعلیمی درسگاہ ئسے آن علم دوئی کتویسس و نئے ہی او باقاعدہ تعلیمی ماحول آن چاہندار ئس ولے داڑان بیدس او تینٹ تینا دے و نن ئنا خواری، ادب تون بے کچ است خواہی و تینا باوہ نا عظیم انگا تربیت نا سوب بلوچ ادبی جہان ئٹ تینا اندنو ہند اس ودی کرے کہ ہر اسٹ دا پاننگ آ بیوس ءِ کہ ایسر گل خان نا مسڑ ئس ۔ لہذا باوہ نا پِن ءِ روشن کرے۔

کنے اونا نوشت آتا اردو ترجمہ ءِ کننگ نا فیصلہ ءِ کننگ ئٹ اسہ ساعت اس ہم لگتئو۔ داخس در طاغتور افسانہ نے تیوہ بلوچستان نا اسہ ہم بولی اسیٹی ملوف۔ و بلوچی بولی ٹی گڑا سندھ ہند و پنجاب ، ایرانی و افغانی بلوچستان ، خلیج و نیامئی ایشیاء نا بلوچ آتیٹی دا نوشت آتا مٹ اف۔

گوہر ملک ایلو بولی تا افسانہ و سرحال آتے ہم بلوچی ئٹ ترجمہ کرینے۔ دا گچین آ افسانہ آک بھاز اُلسی ءُ و دا بندغی زند ئنا دا پار و ایپار پیری کیرہ۔ گوہر جان نا کروک آ ترجمہ آک داخس در زیبا و روان ءُ کہ اگہ مصنف نا پِن لکھوک متئوکہ گڑا لگاکہ کہ او اریر ہی بلوچی افسانہ۔

راست ئسے کہ زالبول آک ہی بولی ، دود و ربیدگ و ادب نا رکھوک مریرہ۔ دنو بلوچی روان افسانہ گڑا زالبول ہی نوشت کننگ کیک۔ بولی بیدس اوار سواری آن، وساہتی و استعارہ سد فیصد ہندی۔ و گوہر ملک اولیکو بلوچ زالبول افسانہ نگار آتیان اسٹ ئسے ۔ دا زالبول ئٹ خدا ادب شناسی نا اسہ عظیم داد اس تسوسس۔ او بھاز ترجمہ ہم کریسس ہرافتیکن سرحال و افسانہ اندا وڑ ئنا گچین کرے ہرا بیدس شک اعلٰی معیار نا مسرہ و اوفتیٹی زبردست چاگڑدی کلہو ساڑی مسکہ۔

گوہر ملک ادب نا جہان ئٹ 1955-56 ء ئٹ ن م ۔ راشد نا کتاب “کافرستان” نا سرحال “ظالم سردار” نا بلوچی ئٹ ترجمہ کریسہ گام تخا۔ دا ترجمہ ءِ او رسالہ بلوچی ئٹ شینک کرفنگ کن ایماندار آزات جمالدینی ءِ کراچی آ مون تس۔ ہراڑے او شینک مس ۔ گوہر جان نا پاننگ ئٹ اونا باوہ ہراتم او ترجمہ ءِ خنا گڑا بھاز خوش مس و اونا است بڈی ءِ کرے (1)۔ اوڑان پد اود کرشن چندر و خلیل جبران نا بھاز آ ترجمہ آتے کرے۔ ہرافتے رسالہ بلوچی (کراچی) شینک کریسہ کرے۔ رسالہ بند مننگ آن پد او شورش بابو نا اخبار “نوکیں دور” کن نوشت کننگ بنا کرے۔ ہرا اسہ کچ ئسے اسکان شینک مریسہ ئس۔ نوکیں دور بند مس گڑا گوہر ملک نا نوشت کننگ یا (شینک) نا لڑ ہم ایسر مس۔ اونا اِرٹمی سوب دا ئس کہ اونا باوہ سیاست نا حوالہ ئٹ وار وار زندانی مسکہ و چنا تیان مُر ‘ ملک ئنا جتا انگا جیل و کھوٹی تیٹی بند مسکہ۔ ہرا نا سوب گوہر نا اسہ کچ ئسے اسکان اُرائی آ ویل و ذہنی بے جاراتی نا سوب آن ادبی جہان آن مُر مریسہ کرے۔

گوہر ملک بلوچی دود و ربیدگ آ بھاز کارم کرے۔ او ضلع چاغی و ایلو علاقہ آتا برامی و دود و ربیدگی آ زند تون تعلقداری تخوک رواج آتیا کارم کریسہ کرے۔ علاقہ آتا وساہت و بجازی مُچ کریسہ کرے۔ اوڑان بیدس کاریم ئٹ بروک جر بوچ تیان جوڑ مروک دوائی تا بابت ئٹ معلومداری مُچ کریسہ کرے۔ پد ئنا عمر ئٹ او بلوچی افسانہ نگاری نا پارہ غا بھاز پام تس و بھاز مچٹ وخت ئٹ دا پِڑ ئٹ تینکہ اسہ پاش ءُ ہند اس ودی کرے۔

اندا خاطر اینو نن پاننگ کینہ کہ ہراتم اسکان بلوچ راج زندہ ءِ و بلوچی ادب جہان ئٹ مُستی رہینگو ، گودی گوہر ملک تینا پِن ، تینا کاریم و اندا تخلیق آک و شہہ پارہ آتا سوب آن ساندہ زندہ سلو۔

گوہر ملک بلوچ آتا بیرہ سفت ءِ کپک ، ننے آ نغد ہم ترندی ئٹ کیک۔ او اندنکہ بلوچ آتیان ءِ و تینا باوہ غان بار بلوچ آتے تینا کیک اندا خاطر اونا نغد بھاز ترند و بے رحم مریک۔ دننگا ترند نغد کن گڑا جرات درکار مریک۔ و دا جرات ہمو وخت بریک ہراتم نی تینا بشخ ئنا ذمہ واری تے جوان وڑ ئٹ سر تروک مریسہ۔ بیدس شک آن دا شَل انگا زالبول میرٹ نا بنیات آ دا جرات ءِ دوئی کریسس۔ بلوچستان و اونا اُلس آن گوہر ملک نا دا مثیالی کمٹمنٹ ہی سفارش جوڑ مس کہ ای اونا نوشت آتا ترجمہ ءِ کیو۔

اونا اسہ کمال نا کاریم اس چنا تیکن اونا مُچ کروکا کسہ آک ءُ۔ اونا کہنگ آن بھلو وخت ئسے آن پد اونا ہیڑ گل بانو اونا کُل مسودہ غاتے کنے تس گڑا ای ہبّکہ مسوٹ کہ اونا شینک مفروک نوشت آتا بھلو بشخ اس چنا تا کسہ آتیا تالان ءِ۔ دا ہنین آ ہیڑ دا کسہ آتے اسہ کاپی ئسے آ نوشت کرینے، جاگہ ئسے آ پن ئسے آ و جاگہ ئسے آ کاغذ نا ٹُکر آتیا۔ نوشت کننگ کن اودے انت اس رسینگا کاریم ئٹ ایس۔ گڑا اونا بھاز آ نوشت آک پنسل ئٹ لکھوک ئسر۔ ننے آن ہرا، و اخس خواننگ مس اودے تینا ماہنامہ “سنگت” ئٹی شینک کریسہ کرین۔ وختس اوریجنل بلوچی ٹی ، و وختس اردو ترجمہ ئٹ۔

ای تینت شاہد اُٹ کہ کنا تینا نواسہ غاک تینا مہربان لمہ باوہ آتیان اندا کسہ آتے بنیسہ بنیسہ خاچرہ۔ و ناگمان کنا جند ئنا رسالہ کنا تینا اُراٹی منوک مسوسس۔ و ہرا بشخ ئٹ گوہر ملک نا کسہ آک اوار متوسہ گڑا چناک برانز کریرہ “مئے قصہ نہ لکھتئے؟”۔

اونا او چھٹیک ہم ادبی چاگڑدی و سیاسی پِڑ ئٹ تینا اسہ ہند اس تخرہ۔ ہرافتے او تینا باوہ نا زند ٹی اوڑکن لکھاسس۔ ہراتم میر صاحب جتا انگا جیل آتیٹ مسکہ ، یا گڑا اونا کہنگ آن پد ہراتم اود تینا عظیم انگا باوہ نا روح ءِ مخاطب کریسہ لکھاسس۔ داڑے اونا نوشت کروکا بیرہ اسہ چھٹی نا اسہ بشخ اس نمونہ نا وڑ ئٹ مونا تخنگک ہرادے او تینا باوہ نا کہنگ آن گُڈ مُسہ سال آن پد اونا روح ءِ مخاطب کریسہ نوشت کرے۔ او پائک:

“کنا جوان انگا باوہ”

“جنت نا پھل آتیٹی نما ہند مرے۔”

“کنے پارہ کہ ای نا بارسٹ گڑاس پاؤ ولے ای انت پاؤ؟ جہان ئٹ کنا کل آن دوست انگا ہستی نی اُس۔ پارہ کہ نی تو داسا دا جہان ئٹ افیس۔ ولے کنا است منیپک بلکن خیال ئٹ اندا بریک کہ نی تو جیل ئسے نا اسہ تارمہ کوٹھڑی اسیٹی اندن کنے آن مُر تولوک اُس امر ہر وخت مریسہ مسونے۔ ای نا ایسری دیدار ءِ بیرہ دا سوب آن کتوٹ تاکہ کنا دا اومیت پنِپ۔ خَلی ( نوشکی ٹی مینگل آتا مُست ئنا خاہوتی قبرستان) ئٹی چنک ءُ گنبد ئسے و پارہ کہ نی داٹی ایسری ہند اُس۔ و مُسہ سال مریسہ ءِ نما کہنگ ءِ۔ انت بندغ آک راست پارہ؟ گواچن اٹ نم راستکی ئٹ کسکنرے؟ کنے تو باور بفک۔ نی امر کہنگ کیسہ! نی تو امر اُس، زندہ اُس۔ ہراتم اسکان بلوچ راج زندہ ءِ نم زندہ مرورے۔ و اسکان جہان ارے بلوچ راج مرو۔ گڑا دائسکان بلوچ راج ارے نم اریرے۔ شئے مرید و مست توکلی آن بار نم ہم عشقِ وطن ئٹ دیوانہ ئسرے۔ نا سمی ، نا ہانی اندا بے آب و گیاہ بلوچستان ئس۔ نی تینا است ءِ دروک شعر آتیٹی زند اُس۔ ای نما کہنگ ءِ منیپرہ۔ نما سفت ءِ کروٹ گڑا بندغ آک پارور مسڑ تینا باوہ ءِ سفت کننگ ءِ۔ تینے تینت سفت کننگ ءِ”۔(3)

گوہر ملک نا نوشت آتیٹی چندی ہیت تو اسُل ہی پنی ئسر۔ اولیکو گچینی دا ئس کہ اونا تخلیق آتیٹی ہچو دروغ نا جوڑشت اس التو۔ پدا او روان نثر نوشت کریکہ۔ بھاز زیات فل اسٹاپ، کاما، کولون یا بریکٹ التوکا۔ اسہ شابیت ءُ سڑک اس ہراڑا ہچو کڈ و بینٹ یا جمپ اس الو۔ سادہ ئی اونا اسہ پین سفت اس ئس۔ لس، لس بندغ نا سرپند مروک ءُ نوشت۔

گوہر ملک نثر آن بیدس شاعری ٹی ہم کوشست کرینے ولے او وختس ہم تینا شعر آتے شنک کننگ کن رسالہ آتیکن تتئو ولے واہم ننے دا شاعری ننے رسینگا۔ ننا اِرٹمی ہیڑ گل بانو اسہ پورہ ءُ بھلو گونی اس پُر کرے تس ہراٹی ننے اونا پین افسانہ، خلقی کسہ، سرحال، ترجمہ و شاعری تا خزانہ (جاگہ اس ٹکر آتیٹی ، جاگہ اس داڑے ایڑے بے شون) رسینگا۔ شکر ءِ کہ جانجوڑی و وخت ئنا بادشاہی ننے آ مہربانی کرے۔ دن نن ٹکر آتے جوڑان، اندازہ خلکن، داکان ایکان ہرفیسہ کرین و ایسر “کم و وَد” کل ءِ گڑاتے دوارہ ودی کرین۔

راسکوہ نا ایٹمی تراک نا بابت ئٹ تینا نظم ئٹ پائک:

منی اِے واپجار ، منی کوہِ راس اِنت

تہا دوتکاہ اُوبنا ئے آس اِنت

تئی کلگانی اِے آپانہ وشیں

کئیا زہر ماں کرت باریں بگش تو؟

تئی دتگانی اِے چاپ و دمامہ

پچے بند اُو آ ءَ ، سرگران ئنت ؟

ملور پریشان و تنیگیں لنٹاں

تئی چمگانی آپانہ سارتیں

تئی کہچرانی آ زیدانہ وشیں

کئیا داتگنت آس ، باریں بگش تو ؟

کئیا زہر گوارینت باریں بگش تو؟

اندا وڑ تینا باوہ نا کہنگ آ فریاد کروک مسڑ تینا ڈکھ ئنا درشانی ءِ گڑاس دن کیک :

نشتگ و ربئے قدرتاں چاریں

دریں گپتا ران اِت دم دما ماریں

اتکہ ٹیل فونے اچ کراچی آ

قادر ا برتہ جواں تریں چیاّ

مالکئے کاراں بوتگوں راضی

سد سپت رب ا لعزتا براضی

دُر حدیث شاعر اِے جہاں اشتہ

گوہر جان نا شاعری راجی ئسے۔ باز سوگوْ، روان و زیمل آن پُر۔ بیرہ نعرہ بازی والو آخہ بلکن جمالیات ئٹ پالن آ شاعری۔ وخ کہ او ننے زیات شاعری تسکہ۔

داڑا اخس ہم دا وخت اسکان نا پٹ و پولی نغدی نوشت سرحال مونا بسنو اوفتیٹی نمے بیرہ اونا افسانہ آتا بابت ئٹ نوشت آک رسینگور۔ اونا شاعری نا بابت ئٹ کم بندغ آتے سما ئسکہ، اندا سوب آن شاعری آ چمشناک ہم خننگ کن رسینگپک۔ اندا وڑ چنا تا کسہ آتا بابت ئٹ ہم اوڑا پٹ و پول کروک آک و اُروک آک چُپ ءُ۔

ہراتم اونا طب جوان الو او نیام ئٹ ہم اونا ادبی کاریم بنا ئس او وخت ئٹ نن میر گل خان نصیر نا اردو نا شاعری کتاب ءِ چھاپ کننگ نا فیصلہ ءِ کرین۔ ای اود آن ہمو کتاب نا پیش لوز ءِ لکھنگ نا خواست ءِ کریٹ ہرانا اود است بھلُنی ئٹ قول ءِ کرے۔ او دادے بنا ہم کریسس، ولے کہنگ داخس وخت تتئو کہ او دا کارم ءِ ایسر کریکہ۔ دن کنا دا خواست نیمہ سلیس۔ اینو اسکان اونا دا نیمہ انگا رسینگتئو۔ اگہ او نوشت ایسر مس و رسینگا گڑا او تخلیق اونا ایسری تخلیق نا ڈول ئٹ رکھوک مسکہ۔

بلوچ راج ئنا دا عظیم انگا مسڑ 28 فروری 2000ء آ دا جہان آن رخصت مسک۔ ملک جان تینا پِن، تینا کاریم و تینا تخلیق و شہ پارہ آتا سوب آن ساندہ زندہ سلو۔ گودی گوہر ملک ءِ اونا اُرا والاک و ایلو چاؤکاک شرف و مہر ئٹ “ملک جان” نا پِن ئٹ یات کریسہ بسنو۔

میر عبداللہ جمالدینی نا پاننگ ئٹ “گوہر ملک نا کہنگ آن نن گل خان نصیر نا زند و علمی ادبی نشانی تیا کاریم کننگ نا دا اہم و پَک آ سرچشمہ و ذریعت آن نیست مسون”۔

ملک جان ءِ اسہ ہیت ئسے آ ایسر وخت اسکان افسوز ئس۔ او دا کہ او تینا باوہ ملک الشعراء میر گل خان نصیر نا کلیات ءِ چھاپ کرفنگ کتئو۔ بلوچ تینا بے بختی آ ہوغوئی ءِ کہ ملک جان نا زند ئٹ دا کاریم مننگ کتو۔ داڑاسکان او وخت آ اونا دتر نا تعلقدار آتیان ہلیس مُر اسکان نا میر گل خان نا روحانی مار آک بھاز بھلا اوغدہ آتیا مریسہ کریر۔ بس کس ئسے انت شغان اس تننگ مرے؟  راجی بے بختی کن انت نیمون اس پٹنگہ؟

ولدا بھاز وخت آن گُڈ اونا چنکا ہیڑ تینا پیسہ خرچ کریسہ 1582 پنہ غاتیا تالان کلیات گل خان ءِ شینک کرفے۔ ادارہ و ریاست نا بھس کاری نا و پین انت بشخ مرور؟

و پدا بھلو کچ ئسے آن گُڈ ڈاکٹر مالک بلوچ نا حکومت ئٹ بلوچستان یونیورسٹی میر گل خان چیئر و ایلو ادارہ ءِ مالی کمک نا سوب میر گل خان نصیر نا تیوہ نوشت آک چھاپ مسر۔ گودی گوہر ملک ءِ میر گل خان نصیر نا زیارت گاہ نا خڑک آ گڈی ہند کننگا۔ و میر گل خان نصیر نا قبر آ سلامی تننگ نا کسر اندن ءِ کہ گل خان نصیر آن مالو گوہر ملک نا قبر بریک۔ نمے عظمت نا کمال (گل خان) اسکان سر مننگ کن گوہر ملک نا پاناد آن گدرینگسہ ہنوئی تمک۔

بخت والا بندغ آک ہمود ءُ ہرا ہراتم ہم نوشکی آ کارہ گڑا عبداللہ جان جمالدینی نا سلامی آن ہم مالو میر گل خان نصیر نا درگاہ آ سلامی ایترہ۔ و او سلامی بلوچی بولی نا ملک الشعراء ءِ ہی اف بلکن او سلامی گڑا بلوچی لسانیات نا ماہر و پٹ و پول کروک پروفیسر عاقل خان مینگل ءِ ہم ارے و اودے ہمو ہویل ئٹی جارات کروک بلوچی بولی نا کل آن بھلا افسانہ نگار گودی گوہر ملک ءِ ہم ارے۔ و پدا کنا جوان انگا و مہروان آ ہیڑ گل بانو ءِ ہم ارے ہرا گل خان و گوہر ملک ءِ ننے اسکان سر کرے۔

بلوچ راج بھاز بخت والا ئسے۔

حوالہ غاک

۔1۔ بادینی ، یار جان ۔ انٹرویو ۔ ماہنامہ سنگت مارچ 2000۔ صفحہ 86

۔2۔بادینی ، یار جان ۔ انٹرویو ۔ ماہنامہ سنگت مارچ 2000۔ صفحہ 87

۔3۔گوہر ملک شاہ محمد ۔’’اور بلوچ نے مجھے دھکا دیا‘‘ ۔ سنگت اکیڈمی آف سائنسز ،کوئٹہ۔صفحہ 119۔

۔4۔گچکی یوسف۔ کتاب۔ بلوچ نے مجھے دھکا دیا۔ صفحہ 121