کنا بیلی نا زیبا غا راسکوہ
نوشت: ھارس بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
اینو غان بیست و ہفت سال مُست اینو نا دے ہراتم کنا ڈیھ نا گچین آ شار چاغے نا زیبل آ مش راسکوہ (راست کوہ) ءِ ریاست ایٹمی آزموندہ نا گواچی کرے و تینا قہر ءِ بلوچ گلزمین و مخلوق نا زی آ شاغا۔ دا دے ءِ ریاست یوم تکبیر و بلوچ قوم یوم سیاہ نا پن ئٹ یات کیک، ریاست نا کنڈان بلوچ راج کن دا اسہ کلہو اس ئسوکہ کہ غلام آ راج ئنا مخلوق تون اونا خواجہ نا امرو سیالی ئسے۔
ایٹمی بمب ئنا آزموندہ کن پاکستان نا اٹامک انرجی کمیشن نا سروے کروکا ٹیم بلوچستان نا شار آتے پٹ و پول کرے، خضدار، آواران، تربت، خاران و چاغے نا علاقہ تا جاچ ءِ الکر گُڑا سروے کروکا ٹیم چاغے و خاران ءِ ایٹمی آزموندہ کن گچین کرے۔ راسکوہ نا مش نوشکے نا علاقہ مل کُچکی آن بنا مریک اُندن چاغی نا علاقہ دالبندین اسکان دو سد کلو میٹر نا بھلو مش ئسے۔ دا مش گرینائٹ نا مش ئسے۔ دا مش نا بالاد جاغہ اس مسہ ہزار میٹر و جاغہ اس ہفت سد میٹر ءِ۔
چاغے نا تحصیل دالبندین (ڈالجان) نا شار چھتر نا خُڑک ہمو مش آ (کوہ کمبران راسکوہ نا بشخ) کہ ایٹمی آزموندہ کن پاکستان نا اٹامک انرجی کمیشن نا سروے ٹیم ئنا نیمہ غان گچین کریسرک۔ 28 مئی 1998 ءِ دے ئنا 3:16 بجہ غا چاغے نا دلبند راسکوہ نا زیبا غا مش نا بشخ کوہ کمبران ئٹ اسہ وخت آ پنچ جوہری آزموندہ کننگا و پدا 30 مئی 1998 آ ولدا راسکوہ مش ئنا ماس خاران نا ریکستان ئٹ ششمیکو ایٹمی آزموندہ کریر۔
28 مئی 1998 آ راسکوہ چاغے ءِ کروکا اولیکو ایٹمی آزموندہ ءِ چاغی۔1 نا پن تسر، چاغی۔1 نا ایٹمی بمب ئٹ استعمال مروکا یورینیم افریقہ نا علاقہ نائجر و بلوچستان نا علاقہ ڈیرہ غازی خان آن ارفیسر۔ 30 مئی 1998 آ خاران ریکستان ءِ کروکا ارٹمیکو ایٹمی آزموندہ ءِ چاغی۔2 نا پن تسر۔ چاغی۔2 نا ایٹمی بمب ٹی بوسٹڈ فیشن پلوٹونیم ڈیوائسز استعمال مسوسس۔
28 مئی و 30 مئی نا سہب اسہ تارمہ ءُ سہب اس ئسکہ۔ اسٹ اس ہم دا ہیت ءِ پام کتوسُس کہ زیبا غا راسکوہ ٹی ریاست نا کروکا ایٹمی آزموندہ غاتان ودی مروکا تابکاری نا زہم آک راسکوہ و اونا داپار ہیپار شار ءِ اخس و بھلو تباہی اسیٹی بدل کرینو۔ داسہ ام اندا ایٹمی آزموندہ غاتا سوب آن تیوہ بلوچستان ٹی کینسر، زردوئی، تھیلیسیمیا، ٹی بی و پین چندی ناجوڑیک تالان مسونو۔
سرکاری میڈیا راسکوہ ءِ غیرآباد ءُ علاقہ اس پاننگے، ولے راسکوہ نا چارمہ کنڈ (چھتر، چارسر، پدگ، سورین کرود، چار کوہان، کلگ، لوس) ٹی اسہ بھلو کچ اسیٹی مخلوق ئنا آبادی ئسے۔ ایٹمی آزموندہ غاتا سوب آن اینو اسکان ہمو جاغہ نا بندغ آک سادار آک و دیر ئنا چشمہ و قدرتی جنگلات آک دا کُل زہمی مسر۔
ہمو وخت ئنا پاکستانی وزیراعظم نواز شریف اسہ طاقتور ءُ حکمران اس چاننگاکہ و اختر مینگل ہم بلوچستان نا کٹھ پتلی حکومت نا وزیراعلی ئسکہ۔ اختر مینگل ایٹمی آزموندہ نا جاغہ (کوہ کمبران راسکوہ چاغی) اسکان نواز شریف نا گاڑی ئنا ڈرائیونگ ءِ کرے۔ پدا بلوچستان ٹی ایٹمی آزموندہ غان ماحول آ تموکا تابکاری نا زہم آتے سیاسی نعرہ بازی ئٹ ڈھکنگ نا کوشست کرے۔ پدا قوم ئنا تینے دوست خواہ جوڑ کننگ کہ کٹھ پتلی حکومت نا قربانی تس و بلوچ قوم ئنا سادہ غا مخلوق تون سیاسی چال بنا کرے۔
منظور بلوچ تینا شاعری اسیٹی پاہک کہ
اُست اوشکن داوڑ دُنکہ اوشنگا چاغی
غمتا خلوکن داوڑ دُنکہ خلنگا چاغی
ولے 28 مئی 1998 آن پد بلوچستان نا مخلوق و راسکوہ نا دنیا بدل مسک۔ ہمو دے راسکوہ نا صبر ئنا پیالہ پنا، اونا ہمت تینا دوتے بُڑز کرے، اونا سگ تینا گڈیکو دنگ آ ئسکہ، اونا ہر چیہانٹ آن اسہ پین چہانٹ اس ودی مسوکہ، ہرانا توار گٹ و تلار زیبا غا مش تا بڑزی ٹی لگسہ و پنسہ پین دڑدی و چیہانٹ وسی کریکہ۔ راسکوہ نا خن تیان بے کچ خڑینک وہاکہ اونا ہندا وہوک آ خڑینک آک اونا زیبا غا چہرہ ءِ ٹپی کریسر، اونا زیبا غا دروشم و رنگ مون ہڑسینگاسس۔ ای راسکوہ ءِ مالو دا وڑ ہچ خنتوسُٹ راسکوہ تو ہچ دا وڑ الو دیر پارے دا ہمو راسکوہ ءِ راسکوہ تینا رنگ ءِ بدل کرینے۔
کنے بشخس راسکوہ کنے نا دڑدی آ داستان سما الوکہ، ای بے سماء ئسوٹ، ای تنگان ئسوٹ، ای تینا دنیا ٹی سر ئسوٹ، اگہ سما کروسٹ تو بیست و ہفت سال مالو نا سبّر آ جون و بُڑز انگا بالاد دن پاٹ آنبار لاغر متوکہ نا زیبا غا رنگ و دورشم دن ہس آنبار مون ہڑسینگتوکہ۔ نی دن ٹپی متوسہ، نی دن ژند متوسہ، کنا سنگت آک اینو کینسر نا گواچی متورہ، ای دن میاری متوٹہ، کنا بیلی نا زیبا غا گلزمین دن ویران متوکہ۔ کنا راسکوہ نی کنے اینو بشخس۔۔ کنا راسکوہ نی کنے اینو بشخس۔
دی بلوچستان پوسٹ : دا نوشت اٹ ساڑی ہیت و خیال آک نوشتوک نا جند ئنا ءُ، دی بلوچستان پوسٹ میڈیا نیٹ ورک نا دا ہیت آتے مَننگ الّمی اَف و نئے کن دا ادارہ نا پالیسی تا درشانی ءِ کیک